Interpretacja

TEMATY:

Interpretacja indywidualna z dnia 7 lipca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-3.4012.168.2023.2.DS

Zwolnienie od podatku usług likwidatora i reprezentującego fundusz.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

3 kwietnia 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 27 marca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy, usług likwidatora funduszy oraz reprezentującego fundusze.

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 13 czerwca 2023 r. (wpływ 13 czerwca 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca jest bankiem mającym siedzibę na terytorium Polski, wykonującym czynności bankowe w rozumieniu ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2439 ze zm.), czynnym, zarejestrowanym podatnikiem VAT.

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Bank jako depozytariusz, zawiera lub może zawierać:

z funduszami inwestycyjnymi (w tym alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi / alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi) - umowy o wykonywanie funkcji depozytariusza funduszu inwestycyjnego, zgodnie z ustawą z 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j. Dz. U. z 2022 poz. 1523 ze zm.) dalej: „UFI”,
z funduszami emerytalnymi - umowy o przechowywanie aktywów funduszu, zgodnie z ustawą z 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 105 ze zm.) dalej: „UOFE”.

Zgodnie z art. 248 ust. 1 UFI, Bank pełniący funkcje depozytariusza może dodatkowo zostać likwidatorem funduszu inwestycyjnego. W myśl § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie trybu likwidacji funduszy inwestycyjnych (Dz. U. 2005 r. Nr 114 poz. 963 ze zm.) z dniem otwarcia likwidacji funduszu likwidatorowi przysługują wyłączne prawa do reprezentowania funduszu i zarządzania funduszem.

Likwidacja funduszu inwestycyjnego polega, zgodnie z art. 249 ust. 1 UFI, na zbyciu jego aktywów, ściągnięciu należności funduszu, zaspokojeniu wierzycieli funduszu i umorzeniu jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych przez wypłatę uzyskanych środków pieniężnych uczestnikom funduszu, proporcjonalnie do liczby posiadanych przez nich jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych.

Ponadto Bank jako depozytariusz może przejąć obowiązki w zakresie reprezentowania funduszu inwestycyjnego w przypadku wydania decyzji o cofnięciu zezwolenia na działalność towarzystwa funduszy inwestycyjnych. Zgodnie bowiem z art. 68 ust. 1 zdanie pierwsze UFI, od dnia wydania decyzji o cofnięciu zezwolenia na wykonywanie działalności przez towarzystwo lub od dnia wygaśnięcia takiego zezwolenia fundusz inwestycyjny jest reprezentowany przez depozytariusza, z zastrzeżeniem art. 68a.

Podobnie na gruncie art. 74 UOFE, likwidatorem pracowniczego funduszu jest depozytariusz, chyba że organ nadzoru wyznaczy innego likwidatora. W myśl § 1. ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 maja 1998 r. w sprawie szczegółowego trybu likwidacji pracowniczych funduszy emerytalnych, którymi zarządzanie nie zostało przejęte przez inne pracownicze towarzystwa emerytalne, a w szczególności sposobu i terminu składania przez członków funduszy dyspozycji dotyczących sposobu wykorzystania środków zgromadzonych na ich rachunkach (Dz. U. 1998 r. Nr 63 poz. 401 ze zm.) w dniu rozpoczęcia likwidacji pracowniczego funduszu emerytalnego zarząd nad tym funduszem przejmuje likwidator. Zgodnie zaś z art. 75 UOFE likwidacja pracowniczego funduszu polega na zbyciu jego aktywów, ściągnięciu należności funduszu, zaspokojeniu wierzycieli funduszu i rozdysponowaniu środków zgromadzonych na rachunkach członków funduszu zgodnie z ich dyspozycją.

Jednocześnie na podstawie art. 64 ust. 1 UOFE, Bank jako depozytariusz może reprezentować i zarządzać funduszem emerytalnym od dnia wejścia w życie decyzji o cofnięciu zezwolenia na utworzenie towarzystwa. Analogicznie na gruncie art. 64a ust. 1 od dnia wejścia w życie decyzji o cofnięciu zezwolenia na utworzenie towarzystwa lub od dnia wydania decyzji o usunięciu towarzystwa z ewidencji PPK, o której mowa w art. 63 ust. 4, 5 lub 7 ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych, fundusz emerytalny, będący funduszem zdefiniowanej daty, jest reprezentowany i zarządzany przez depozytariusza funduszu.

Bank za wykonywanie funkcji likwidatora funduszu inwestycyjnego bądź pracowniczego funduszu emerytalnego (dalej łącznie: „funkcja likwidatora funduszy”) oraz za przejęcie funkcji reprezentującego i zarządzającego funduszem inwestycyjnym lub funduszem emerytalnym w przypadkach, o których mowa w art. 68 ust. 1 UFI, art. 64 ust. 1 UOFE oraz 64a ust. 1 UOFE (dalej łącznie: „funkcja reprezentującego fundusz”) ustala odrębne wynagrodzenie. Jednocześnie w trakcie pełnienia funkcji likwidatora funduszy lub reprezentującego fundusz, Bank nadal pełni funkcje depozytariusza.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu zdarzenia przyszłego

Usługi opisane we wniosku o interpretację indywidualną będą świadczone jedynie na rzecz funduszy inwestycyjnych i emerytalnych, których siedziba znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W ramach usług likwidatora funduszy inwestycyjnych Bank jako likwidator wykonuje czynności opisane w art. 249-251 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 681 ze zm.), dalej: „UFI” oraz w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie trybu likwidacji funduszy inwestycyjnych (Dz. U. 2005 r. Nr 114 poz. 963 ze zm.), w tym w szczególności:

1)reprezentuje i zarządza funduszem;

2)ogłasza otwarcie likwidacji funduszu;

3)sporządza sprawozdanie finansowe na dzień otwarcia likwidacji funduszu;

4)w przypadku gdy likwidacja funduszu trwa ponad 6 miesięcy, sporządza i ogłasza w sposób określony w statucie funduszu informacje półroczne o stanie likwidacji funduszu;

5)zbywa aktywa likwidowanego funduszu;

6)ściąga należności funduszu,

7)dokonuje zaspokojenia wierzycieli funduszu i umorzenia jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych przez wypłatę uzyskanych środków pieniężnych uczestnikom funduszu, proporcjonalnie do liczby posiadanych przez nich jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych;

8)sporządza i przekazuje do Komisji Nadzoru Finansowego harmonogram oraz sposób dokonywania czynności związanych z likwidacją funduszu;

9)sporządza i dostarcza Komisji Nadzoru Finansowego miesięczne informacje dotyczące m.in. zbytych aktywów, czy też sumy roszczeń zaspokojonych w danym miesiącu;

10)po wykonaniu czynności wskazanych w art. 249 UFI, sporządza sprawozdanie finansowe i przedstawia sporządzone sprawozdanie podmiotowi uprawnionemu do badania sprawozdania finansowego, a kopię tego sprawozdania przekazuje Komisji Nadzoru Finansowego;

11)po wykreśleniu funduszu z rejestru funduszy inwestycyjnych przekazuje towarzystwu funduszy inwestycyjnych nośniki informacji otrzymane na podstawie spisu zdawczoodbiorczego.

W przypadku pełnienia funkcji likwidatora funduszy emerytalnych, Bank jako likwidator wykonuje czynności opisane w art. 75-77 ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 930 ze zm.), dalej „UOFE” oraz w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 maja 1998 r. w sprawie szczegółowego trybu likwidacji pracowniczych funduszy emerytalnych, którymi zarządzanie nie zostało przejęte przez inne pracownicze towarzystwa emerytalne, a w szczególności sposobu i terminu składania przez członków funduszy dyspozycji dotyczących sposobu wykorzystania środków zgromadzonych na ich rachunkach (Dz. U. 1998 r. Nr 63 poz. 401 ze zm.), w tym w szczególności:

1)reprezentuje pracowniczy fundusz emerytalny wobec osób trzecich;

2)przedstawia do zatwierdzenia Komisji Nadzoru Finansowego bilans otwarcia likwidacji pracowniczego funduszu emerytalnego, sporządzony na dzień rozpoczęcia likwidacji oraz program likwidacji tego funduszu;

3)zawiadamia akcjonariuszy pracowniczego towarzystwa emerytalnego zarządzającego tym funduszem o rozpoczęciu likwidacji funduszu;

4)w terminie do 15 dnia każdego miesiąca składa Komisji Nadzoru Finansowego sprawozdanie z przebiegu likwidacji w poprzednim miesiącu;

5)zbywa aktywa funduszu;

6)ściąga należności funduszu;

7)dokonuje zaspokojenia wierzycieli funduszu i rozdysponowania środków zgromadzonych na rachunkach członków funduszu zgodnie z ich dyspozycją;

8)przedstawia Komisji Nadzoru Finansowego sprawozdanie z przeprowadzonej likwidacji oraz przedstawia do zatwierdzenia sprawozdanie finansowe sporządzone na dzień zakończenia likwidacji.

Przejęcie funkcji reprezentującego fundusz może nastąpić w szczególnych przypadkach określonych dla funduszy emerytalnych i funduszy inwestycyjnych. Na podstawie art. 64 ust. 1 i 64a ust. 1 UOFE od dnia wejścia w życie decyzji o cofnięciu zezwolenia na utworzenie towarzystwa, fundusz jest bowiem reprezentowany i zarządzany przez depozytariusza.

Analogiczne rozwiązanie zostało przewidziane w art. 68 UFI, który przewiduje, że od dnia wydania decyzji o cofnięciu zezwolenia na wykonywanie działalności przez towarzystwo lub od dnia wygaśnięcia takiego zezwolenia fundusz inwestycyjny jest reprezentowany przez depozytariusza.

Bank pełniąc funkcje reprezentującego fundusz wykonuje w szczególności następujące czynności:

1)reprezentuje fundusz wobec osób trzecich;

2)zarządza aktywami funduszu, w tym w szczególności już istniejącymi inwestycjami;

3)podejmuje wszystkie niezbędne czynności mające na celu ściągnięcie należności Funduszu i zaspokojenie zobowiązań funduszu względem uczestników funduszu;

4)w przypadku funduszy inwestycyjnych – zapewnia, aby fundusz realizował w terminie zlecenia odkupienia jednostek uczestnictwa albo wykupu certyfikatów inwestycyjnych, o ile nastąpiło wznowienie odkupywania jednostek uczestnictwa funduszu lub została podjęta decyzja o wykupie certyfikatów inwestycyjnych.

Pytania

1.Czy świadczone przez Bank usługi w ramach pełnienia funkcji likwidatora funduszy są zwolnione od podatku VAT, jako usługi zarządzania funduszami na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT?

2.Czy świadczone przez Bank usługi w ramach pełnienia funkcji reprezentującego fundusz są zwolnione od podatku VAT, jako usługi zarządzania funduszami na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

1.Zdaniem Banku, świadczone przez Bank usługi w ramach pełnienia funkcji likwidatora funduszy są zwolnione od podatku VAT, jako usługi zarządzania funduszami na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT.

2.Zdaniem Banku, świadczone przez Bank usługi w ramach pełnienia funkcji reprezentującego fundusz są zwolnione od podatku VAT, jako usługi zarządzania funduszami na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT.

Uzasadnienie

Uwagi ogólne

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają m.in. odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT.

Przepisy ustawy o VAT oraz rozporządzeń wykonawczych do niej, przewidują dla niektórych towarów i usług stawki obniżone lub zwolnienie od podatku.

Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi zarządzania:

a)funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,

b)portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią,

c)ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi w rozumieniu przepisów o działalności ubezpieczeniowej,

d)otwartymi funduszami emerytalnymi oraz dobrowolnymi funduszami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, a także Funduszem Gwarancyjnym utworzonym na podstawie tych przepisów,

e)pracowniczymi programami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o pracowniczych programach emerytalnych,

f)obowiązkowym systemem rekompensat oraz funduszem rozliczeniowym utworzonymi na podstawie przepisów prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi, a także innymi środkami i funduszami, które są gromadzone lub tworzone w celu zabezpieczenia prawidłowegorozliczenia transakcji zawartych w obrocie na rynku regulowanym w rozumieniu tych przepisów albo w obrocie na giełdach towarowych w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych, przez partnera centralnego, agenta rozrachunkowego lub izbę rozliczeniową w rozumieniu przepisów o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami,

g)pracowniczymi planami kapitałowymi, w rozumieniu ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1342).

Przepisy ustanawiające określone zwolnienia stanowią przy tym pojęcia autonomiczne prawa wspólnotowego, które mają na celu uniknięcie rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi w stosowaniu systemu VAT i które należy sytuować w ogólnym kontekście wspólnego systemu VAT.

Powołany art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT stanowi implementację art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: „Dyrektywa VAT”), zgodnie z którym państwa członkowskie zwalniają transakcje zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

Analizując regulacje dotyczącą ww. zwolnienia zauważyć należy, że użyte w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT, pojęcie usługi zarządzania funduszami nie zostało prawnie zdefiniowanie.

Z uwagi na to, zasadne jest więc odniesienie się w pierwszej kolejności do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (dalej: „Dyrektywa UCITS”). Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy UCITS, działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II.

Zgodnie z treścią załącznika II, funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem to funkcje obejmujące:

1. zarządzanie inwestycjami,

2. administrację:

a. obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;

b. zapytania klientów;

c. wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);

d. monitorowanie przestrzegania uregulowań;

e. prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;

f. wypłata zysków;

g. emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;

h. rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);

i. prowadzenie ksiąg,

3. wprowadzanie do obrotu.

Wskazówek interpretacyjnych co do sposobu wykładni ww. terminu dostarcza również bogate orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”). Przykładowo:

1.W wyroku w sprawie C-169/04 Abbey National, TSUE stwierdził: „transakcje, których dotyczy zwolnienie, są to typowe czynności dla działalności, jaką wykonują przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania. Zatem art. 13 część B lit. d pkt 6 szóstej Dyrektywy, poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem obejmuje także czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej dyrektywy 85/611 w rubryce „Administracja”, a które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania”.

2.W wyroku z 7 marca 2014 r. w sprawie C-275/11 (GfBk Gesellschaft für Börsenkommunikation mbH v. Finanzamt Bayreuth) TSUE podkreślił konieczność szerokiego interpretowania pojęcia czynności „zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym” i stwierdził: „okoliczność, że usługi doradcze i informacyjne nie zostały wymienione w załączniku II do dyrektywy 85/611 zmienionej dyrektywą 2001/107, nie stanowi przeszkody w zaliczeniu ich do kategorii specyficznych usług objętych zakresem czynności „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d pkt 6 szóstej dyrektywy (...) Fakt, iż usługi doradcze i informacyjne świadczone przez osobę trzecią nie wiążą się z dokonaniem zmian w sytuacji prawnej lub finansowej funduszu również nie stoi na przeszkodzie objęciu ich pojęciem „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d.”.

3.W wyroku C-231/19 TSUE podkreśliło, iż aby „zarządzania świadczone przez osobę trzecią można było zakwalifikować jako transakcje podlegające zwolnieniu w rozumieniu tego przepisu, muszą one stanowić w globalnej ocenie odrębną całość oraz spełniać szczególne i istotne funkcje z zakresu zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi”.

4.W wyroku z 13 marca 2014 r. w sprawie C‑464/12 ATP PensionService A/S przeciwko Skatteministeriet, wskazano że „celem zwolnienia od opodatkowania transakcji związanych z zarządzaniem specjalnymi funduszami inwestycyjnymi jest między innymi ułatwienie inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, bez ponoszenia kosztów podatku VAT, i zapewnienie w ten sposób neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między bezpośrednim inwestowaniem w papiery wartościowe a inwestowaniem w nie za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania”.

Z powyższych orzeczeń TSUE wynika, że zakres definicyjny pojęcia zarządzania nie ogranicza się jedynie do zarządzania zbiorowym portfelem, ale obejmuje m.in. czynności zarządzania samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania, a nawet czynności doradcze i informacyjne o ile spełniają szczególną i istotną funkcje z zakresu zarządzania.

Funkcja likwidatora funduszy

A zatem przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, zdaniem Wnioskodawcy usługi świadczone w ramach funkcji likwidatora funduszy mieszczą się w zakresie usług zarządzania i jednocześnie pełnią szczególne i istotne funkcje z zakresu zarządzania funduszami. W przypadku funkcji likwidatora funduszy czynności Banku zgodnie z powołanym art. 249 ust. 1 UFI oraz art. 75 UOFE, obejmują m.in. zbycie aktywów funduszu, ściągnięciu należności funduszu, zaspokojeniu wierzycieli funduszu i umorzeniu jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych przez wypłatę uzyskanych środków pieniężnych uczestnikom funduszu, proporcjonalnie do liczby posiadanych przez nich jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych. Tym samym, Bank jako likwidator funduszu pełni typowe funkcje zarządzającego funduszem, wykonując czynności prowadzące do zakończenia inwestycji takie jak czynności polegające na zbywaniu aktywów, umarzaniu jednostek i wypłacie środków uczestnikom funduszu. Czynności te są co do zasady wykonywane przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych lub pracownicze towarzystwo emerytalne w trakcie zwykłego funkcjonowania funduszy.

W ocenie Wnioskodawcy, za zwolnieniem od VAT wyżej wymienionych czynności związanych z likwidacją funduszy przemawia również wskazany przez TSUE cel zwolnienia usług zarządzania funduszy jakim jest ułatwienie inwestowania w papiery wartościowe za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, bez ponoszenia kosztów podatku VAT i zapewnienie w ten sposób neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między bezpośrednim inwestowaniem w papiery wartościowe a inwestowaniem w nie za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Jak już bowiem zostało wskazane wyżej zadaniem Banku jako likwidatora jest dokonanie czynności związanych z zakończeniem inwestycji i wypłatą środków pieniężnych uczestnikom funduszu. Potencjalne opodatkowanie czynności związanych z likwidacją funduszy wiązałoby się z ekonomicznym obciążeniem kosztami podatku VAT uczestników likwidowanego funduszu, co byłoby sprzeczne z powyższym celem zwolnienia.

Także brzmienie przepisów wykonawczych w sprawie trybu likwidacji funduszy potwierdza, iż czynności wykonywane przez Wnioskodawcę stanowią zarządzanie funduszem. Zgodnie z § 4 Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie trybu likwidacji funduszy inwestycyjnych (Dz. U. 2005 r. Nr 114 poz. 963 ze zm.) z dniem otwarcia likwidacji funduszu likwidatorowi przysługują wyłączne prawa do reprezentowania funduszu i zarządzania funduszem. Analogiczne postanowienia w przypadku likwidacji pracowniczych funduszy emerytalnych zawarte zostały w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 maja 1998 r. w sprawie szczegółowego trybu likwidacji pracowniczych funduszy emerytalnych, którymi zarządzanie nie zostało przejęte przez inne pracownicze towarzystwa emerytalne, a w szczególności sposobu i terminu składania przez członków funduszy dyspozycji dotyczących sposobu wykorzystania środków zgromadzonych na ich rachunkach (Dz. U. 1998 r. Nr 63 poz. 401 ze zm.). Zgodnie § 1. ust. 1 powyższego rozporządzenia w dniu rozpoczęcia likwidacji pracowniczego funduszu emerytalnego zarząd nad tym funduszem przejmuje likwidator. Tym samym, Bank występując w roli likwidatora funduszu jest jedynym podmiotem uprawnionym do reprezentowania i zarządzania funduszem inwestycyjnym albo pracowniczym funduszem emerytalnym.

Funkcja reprezentującego fundusz

Zdaniem Wnioskodawcy, również usługi wykonywane przez Bank w ramach funkcji reprezentującego fundusz powinny korzystać ze zwolnienia od VAT na gruncie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT jako usługi zarządzania funduszem. Fundusze inwestycyjne i emerytalne mimo, iż posiadają osobowość prawną, to nie posiadają struktur organizacyjnych zbliżonych do spółek kapitałowych lub fundacji, w tym nie posiadają takich organów jak zarząd. Zgodnie z art. 4 ust. 1 UFI towarzystwo tworzy fundusz inwestycyjny, zarządza nim i reprezentuje fundusz w stosunkach z osobami trzecimi. Tym samym, to towarzystwo pełni funkcje organu funduszu uprawnionego do reprezentowania i zarządzania funduszem. Jednocześnie powołane w opisie zdarzenia przyszłego art. 68 UFI, art. 64 UOF i 64a UOF dotyczą sytuacji nadzwyczajnej, w której towarzystwo traci swoje uprawnienia i jednocześnie fundusz traci organ odpowiedzialny za jego reprezentowanie i sprawowanie nad nim zarządu. W takich przypadkach od dnia wejścia w życie decyzji o cofnięciu zezwolenia na utworzenie towarzystwa, fundusz jest reprezentowany przez depozytariusza. Innymi słowy, Bank przejmuje funkcje reprezentującego fundusz w czasie, w którym żaden inny podmiot (w tym również towarzystwo) nie zarządza funduszem.

Jednocześnie zgodnie z art. 68 ust. 6 UFI, depozytariusz, reprezentując fundusz inwestycyjny w przypadku, o którym mowa w ust. 1 lub 1c, jest obowiązany do wykonywania czynności związanych z reprezentacją funduszu inwestycyjnego z zachowaniem należytej staranności oraz z uwzględnieniem interesu uczestników funduszu, w tym do niezwłocznego przejęcia dokumentów oraz innych nośników informacji dotyczących funduszu inwestycyjnego od towarzystwa lub innych podmiotów, w których posiadaniu takie dokumenty lub nośniki informacji się znajdują, do podejmowania niezwłocznie wszystkich niezbędnych czynności mających na celu ściągnięcie należności funduszu inwestycyjnego i zaspokojenie zobowiązań funduszu inwestycyjnego względem uczestników funduszu lub innego funduszu inwestycyjnego oraz do zapewnienia, aby fundusz inwestycyjny realizował w terminie zlecenia odkupienia jednostek uczestnictwa albo wykupu certyfikatów inwestycyjnych, o ile nastąpiło wznowienie odkupywania jednostek uczestnictwa funduszu lub została podjęta decyzja o wykupie certyfikatów inwestycyjnych. Czynności związane z zapewnieniem realizacji odkupu jednostek uczestnictwa albo wykupu certyfikatów inwestycyjnych, czy też zaspokojenie zobowiązań funduszu względem uczestnika są typowymi czynnościami wykonywanymi przez towarzystwo. A zatem zakres działalności wykonywany przez depozytariusza w ramach pełnienia funkcji reprezentującego fundusz, obejmuje w praktyce wykonywanie funkcji towarzystwa, które utraciło prawo wykonywania działalności, a tym samym zarządzania funduszem i w gruncie rzeczy polega właśnie na czasowym zarządzaniu danym funduszem.

Ponadto czynności wykonywane przez depozytariusza w sytuacji określonej w art. 68 ust. 1 UOFI są wyraźnie oddzielone od typowych czynności depozytariusza. Wskazuje na to również art. 68 ust. 7 UFI, zgodnie z którym depozytariusz w okresie wykonywania funkcji, o której mowa w ust. 1 lub 1c, obowiązany jest do jej oddzielenia pod względem organizacyjnym i technicznym od wykonywania funkcji depozytariusza, o której mowa w art. 72 (analogicznie art. 64a ust. 10 UOFE).

Podsumowanie

Powyżej prezentowane przez Wnioskodawcę argumenty znajdują również potwierdzenie w stanowiskach organów podatkowych prezentowanych w wydawanych interpretacjach indywidualnych. Przykładowo Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 22 września 2022 r. sygn. 0111-KDIB3-1.4012.469.2022.1.IK, stwierdził, że „(…) czynności wykonywane przez depozytariusza związane ze sprawowaniem funkcji likwidatora funduszu inwestycyjnego, nie stanowią wyłącznie czynności kontrolnych i nadzorczych nad działalnością funduszy, lecz stanowią czynności charakterystyczne dla zarządzania funduszem. Jak wynika z cyt. wyżej przepisów, z dniem rozpoczęcia likwidacji funduszu inwestycyjnego, funkcję reprezentacji funduszu wobec osób trzecich przejmuje likwidator funduszu. Jedynym podmiotem uprawnionym do reprezentowania funduszu i zarządzania nim staje się likwidator”.

Podobnie Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 23 października 2015 r. sygn. IPPP1/4512-834/15-2/AS stwierdził, że „(…) stanowisko Wnioskodawcy, że czynności Banku-depozytariusza, polegające na pełnieniu funkcji likwidatora funduszu inwestycyjnego bądź pracowniczego funduszu emerytalnego oraz funkcji reprezentującego oraz zarządzającego funduszem inwestycyjnym lub emerytalnym na podstawie art. 68 ust. 1 ustawy o FI i art. 64 ust. 1 ustawy o FE, korzystają ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy, należało uznać za prawidłowe”.

Podsumowując czynności wykonywane przez Bank w ramach funkcji likwidatora funduszy lub funkcji reprezentującego fundusz stanowią czynności charakterystyczne dla zarządzania funduszem i podlegają zwolnieniu od VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”,

opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy,

przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę. Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.

Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy zwrócić uwagę na to, że usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku. Zastosowanie zwolnienia od podatku, jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku dostaw towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy,

zwalnia się od podatku usługi zarządzania:

b)portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią,

c)ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi w rozumieniu przepisów o działalności ubezpieczeniowej,

e)pracowniczymi programami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o pracowniczych programach emerytalnych,

f)obowiązkowym systemem rekompensat oraz funduszem rozliczeniowym utworzonymi na podstawie przepisów prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi, a także innymi środkami i funduszami, które są gromadzone lub tworzone w celu zabezpieczenia prawidłowego rozliczenia transakcji zawartych w obrocie na rynku regulowanym w rozumieniu tych przepisów albo w obrocie na giełdach towarowych w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych, przez CCP, agenta rozrachunkowego lub izbę rozliczeniową w rozumieniu przepisów o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami,

g)pracowniczymi planami kapitałowymi, w rozumieniu ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1342).

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy,

zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

1)czynności ściągania długów, w tym factoringu;

2)usług doradztwa;

3)usług w zakresie leasingu.

Stosowanie zwolnień od podatku ma charakter wyjątkowy i nie podlega wykładni rozszerzającej. W efekcie podatnik uprawniony będzie do zastosowania ww. preferencji jedynie, gdy charakter czynności świadczonych przez niego w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości wyczerpuje znamiona ujęte w treści przepisu statuującego jego prawo do zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Jednocześnie zwrócić należy uwagę na przepis art. 43 ust. 22 ustawy, zgodnie z którym,

podatnik może zrezygnować ze zwolnienia od podatku usług, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41, świadczonych na rzecz podatników, i wybrać ich opodatkowanie, pod warunkiem że:

1) jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny;

2) złoży naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne zawiadomienie o wyborze opodatkowania tych usług przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnuje ze zwolnienia.

Stosownie zaś do ust. 23 ww. przepisu,

podatnik, o którym mowa w ust. 22, może, nie wcześniej niż po upływie 2 lat, licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego wybrał opodatkowanie usług, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 38–41, ponownie skorzystać ze zwolnienia od podatku tych usług, pod warunkiem złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego zawiadomienia o rezygnacji z opodatkowania, przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego ponownie będzie korzystał ze zwolnienia.

Powyższe zmiany przepisów umożliwiają wybór opodatkowania określonych usług, które dotychczas obligatoryjnie korzystały ze zwolnienia od podatku – w tym m.in. właśnie usług zarządzania określonych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy, przy czym możliwość wyboru opcji opodatkowania dotyczy wyłącznie usług świadczonych na rzecz innych podatników, przy zachowaniu warunków określonych w art. 43 ust. 22 i 23 ustawy.

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika.

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że są Państwo bankiem mającym siedzibę na terytorium Polski, oraz czynnym, zarejestrowanym podatnikiem VAT.

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej jako depozytariusz, zawierają Państwo lub mogą Państwo zawierać umowy o wykonywanie funkcji depozytariusza funduszu inwestycyjnego, oraz umowy z funduszami emerytalnymi o przechowywanie aktywów funduszu. Jako pełniący funkcje depozytariusza mogą Państwo dodatkowo zostać likwidatorem funduszu inwestycyjnego. Usługi będą świadczone jedynie na rzecz funduszy inwestycyjnych i emerytalnych, których siedziba znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto, jako depozytariusz mogą Państwo przejąć obowiązki w zakresie reprezentowania funduszu inwestycyjnego w przypadku wydania decyzji o cofnięciu zezwolenia na działalność towarzystwa funduszy inwestycyjnych. Podobnie na gruncie art. 74 UOFE, likwidatorem pracowniczego funduszu jest depozytariusz, chyba że organ nadzoru wyznaczy innego likwidatora.

W ramach usług likwidatora funduszy inwestycyjnych jako likwidator wykonują Państwo m.in. następujące czynności:

reprezentują Państwo i zarządzają funduszem;
ogłaszają otwarcie likwidacji funduszu;
sporządzają sprawozdanie finansowe na dzień otwarcia likwidacji funduszu;
w przypadku gdy likwidacja funduszu trwa ponad 6 miesięcy, sporządzają Państwo i ogłaszają w sposób określony w statucie funduszu informacje półroczne o stanie likwidacji funduszu;
zbywają Państwo aktywa likwidowanego funduszu;
ściągają należności funduszu,
dokonują zaspokojenia wierzycieli funduszu i umorzenia jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych przez wypłatę uzyskanych środków pieniężnych uczestnikom funduszu, proporcjonalnie do liczby posiadanych przez nich jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych;
sporządzają i przekazują do Komisji Nadzoru Finansowego harmonogram oraz sposób dokonywania czynności związanych z likwidacją funduszu;
sporządzają i dostarczają Komisji Nadzoru Finansowego miesięczne informacje dotyczące m.in. zbytych aktywów, czy też sumy roszczeń zaspokojonych w danym miesiącu;
po wykonaniu czynności wskazanych w art. 249 UFI, sporządzają Państwo sprawozdanie finansowe i przedstawiają sporządzone sprawozdanie podmiotowi uprawnionemu do badania sprawozdania finansowego, a kopię tego sprawozdania przekazują Państwo Komisji Nadzoru Finansowego;
po wykreśleniu funduszu z rejestru funduszy inwestycyjnych przekazuje towarzystwu funduszy inwestycyjnych nośniki informacji otrzymane na podstawie spisu zdawczoodbiorczego.

W przypadku pełnienia funkcji likwidatora funduszy emerytalnych, jako likwidator wykonują Państwo m.in. następujące czynności:

reprezentują Państwo pracowniczy fundusz emerytalny wobec osób trzecich;
przedstawiają do zatwierdzenia Komisji Nadzoru Finansowego bilans otwarcia likwidacji pracowniczego funduszu emerytalnego, sporządzony na dzień rozpoczęcia likwidacji oraz program likwidacji tego funduszu;
zawiadamiają Państwo akcjonariuszy pracowniczego towarzystwa emerytalnego zarządzającego tym funduszem o rozpoczęciu likwidacji funduszu;
w terminie do 15 dnia każdego miesiąca składają Państwo Komisji Nadzoru Finansowego sprawozdanie z przebiegu likwidacji w poprzednim miesiącu;
zbywają Państwo aktywa funduszu;
ściągają należności funduszu;
dokonują zaspokojenia wierzycieli funduszu i rozdysponowania środków zgromadzonych na rachunkach członków funduszu zgodnie z ich dyspozycją;
przedstawiają Państwo Komisji Nadzoru Finansowego sprawozdanie z przeprowadzonej likwidacji oraz przedstawiają do zatwierdzenia sprawozdanie finansowe sporządzone na dzień zakończenia likwidacji.

Pełniąc funkcje reprezentującego fundusz wykonują Państwo w szczególności następujące czynności:

1.reprezentują Państwo fundusz wobec osób trzecich;

2.zarządzają Państwo aktywami funduszu, w tym w szczególności już istniejącymi inwestycjami;

3.podejmują Państwo wszystkie niezbędne czynności mające na celu ściągnięcie należności Funduszu i zaspokojenie zobowiązań funduszu względem uczestników funduszu;

4.w przypadku funduszy inwestycyjnych – zapewniają Państwo, aby fundusz realizował w terminie zlecenia odkupienia jednostek uczestnictwa albo wykupu certyfikatów inwestycyjnych, o ile nastąpiło wznowienie odkupywania jednostek uczestnictwa funduszu lub została podjęta decyzja o wykupie certyfikatów inwestycyjnych.

Za wykonywanie funkcji likwidatora funduszu inwestycyjnego bądź pracowniczego funduszu emerytalnego („funkcja likwidatora funduszy”) oraz za przejęcie funkcji reprezentującego i zarządzającego funduszem inwestycyjnym lub funduszem emerytalnym („funkcja reprezentującego fundusz”) ustalają Państwo odrębne wynagrodzenie.

Jednocześnie w trakcie pełnienia funkcji likwidatora funduszy lub reprezentującego fundusz, nadal pełnią Państwo funkcje depozytariusza.

Państwa wątpliwości w tej sprawie dotyczą kwestii zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 usług wykonywanych w ramach funkcji likwidatora funduszy oraz funkcji reprezentującego fundusz.

W odniesieniu do kwestii objętej zakresem pytania, należy wskazać, że zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a), b), d) i e) ustawy, uzależnione jest od łącznego spełnienia dwóch warunków:

1)przedmiotowego – świadczone usługi powinny być kwalifikowane jako usługi zarządzania, oraz

2)podmiotowego – ww. usługi zarządzania powinny być świadczone w odniesieniu m.in. do:

funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,
portfeli inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa wyżej lub ich części,
otwartych funduszy emerytalnych oraz dobrowolnych funduszy emerytalnych w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, a także Funduszu Gwarancyjnego utworzonego na podstawie tych przepisów,
pracowniczych programów emerytalnych w rozumieniu przepisów o pracowniczych programach emerytalnych.

Przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia usług zarządzania. Jednakże przepis art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT stanowi implementację do krajowego porządku prawnego przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 2006 r. nr 347/1 ze zm.), zgodnie z którym,

Państwa członkowskie zwalniają zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

W kontekście ww. przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE, TSUE wielokrotnie wskazywał, że jego wykładnia powinna być dokonywana z uwzględnieniem kontekstu, w jaki się wpisuje, celów oraz układu tej dyrektywy oraz z uwzględnieniem zwłaszcza ratio legis zwolnienia, które przewiduje. TSUE przypominał ponadto, że zwolnienia od podatku stanowią wyjątki od ogólnej zasady, zgodnie z którą, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają wszystkie usługi świadczone odpłatnie przez podatnika, wobec czego należy dokonywać ich ścisłej wykładni. Ponadto zauważono, że zwolnienia przewidziane w art. 13 Szóstej Dyrektywy stanowią autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, a zatem powinny zostać zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, co ma na celu uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich.

Z ugruntowanego orzecznictwa TSUE (m.in. w sprawach C-169/04, C-275/11, C-595/13) wynika, że celem zwolnienia z opodatkowania transakcji związanych z zarządzaniem funduszami powierniczymi, przewidzianego w art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy (obecnie art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE), jest w szczególności ułatwienie małym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pomocą przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Celem pkt 6 tego przepisu jest zapewnienie neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między inwestowaniem bezpośrednim w papiery wartościowe, a inwestowaniem za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Z powyższego wynika, że transakcje, których dotyczy to zwolnienie, są typowe dla działalności, jaką wykonują przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania. Zatem art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem obejmuje czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej Dyrektywy Rady 85/611/EWG z 20 grudnia 1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (85/611/EWG) w rubryce „Administracja”, które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania. Dyrektywa 85/611/EWG została zastąpiona dyrektywą 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS).

Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE,

działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II.

Załącznik II do tej dyrektywy określa funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem. Są to odpowiednio:

zarządzanie inwestycjami,
administracja:

a)obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;

b)zapytania klientów;

c)wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);

d)monitorowanie przestrzegania uregulowań;

e)prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;

f)wypłata zysków;

g)emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;

h)rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);

i)prowadzenie ksiąg,

- wprowadzanie do obrotu.

Wskazana wyżej definicja zarządzania ma zastosowanie również w odniesieniu do specjalnych funduszy inwestycyjnych innych niż objęte dyrektywą UCITS. W pkt 38 wyroku w sprawie C-595/13 TSUE stwierdził, że spółki takie jak będące przedmiotem postępowania głównego, które zostały utworzone przez wielu inwestorów wyłącznie w celu zainwestowania zgromadzonego majątku w nieruchomości, nie mogą zostać uznane za przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w rozumieniu dyrektywy UCITS. W takich okolicznościach faktycznych, tj. w odniesieniu do funduszy innych niż objętych dyrektywą UCITS, TSUE przytoczył definicję zarządzania funduszami, którą podał w wyroku C-169/04, a więc nawiązującą do dyrektywy UCITS. W ww. wyroku w sprawie C-595/13 TSUE wskazał, że poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu portfelem do szczególnych funkcji przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania należą funkcje administrowania samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania, takie jak te wymienione w załączniku II do dyrektywy UCITS w rubryce „Administracja”. Zdaniem TSUE, nie tylko zarządzanie inwestycjami, wiążące się z wyborem i zbywaniem aktywów będących przedmiotem takiego zarządzania, lecz również usługi administracyjne i rachunkowe, takie jak obliczanie kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu, wycena aktywów, rachunkowość, przygotowywanie deklaracji w celu podziału dochodów, dostarczanie informacji i dokumentacji na temat rachunków okresowych i deklaracji podatkowych, statystyk i podatku VAT, a także opracowywanie prognoz przychodów wchodzą w zakres pojęcia „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy.

Pod pojęciem przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi należy rozumieć przepisy ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 681 ze zm.) – dalej jako u.f.i., a także akty wykonawcze wydane na podstawie przepisów tej ustawy.

Zgodnie z art. 1 u.f.i.,

ustawa określa zasady tworzenia i działania funduszy inwestycyjnych mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasady prowadzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności przez fundusze zagraniczne i spółki zarządzające.

W myśl art. 38 ust. 1 u.f.i.,

towarzystwem funduszy inwestycyjnych może być wyłącznie spółka akcyjna z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która uzyskała zezwolenie Komisji na wykonywanie działalności określonej w art. 45 ust. 1 (zezwolenie na wykonywanie działalności przez towarzystwo).

Jak stanowi art. 39 ust. 1 u.f.i.,

siedziba zarządu towarzystwa powinna znajdować się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Natomiast art. 5 u.f.i. stanowi, że

siedzibą i adresem funduszu inwestycyjnego jest siedziba i adres towarzystwa będącego jego organem.

Z kolei, zgodnie z art. 2 pkt 9 u.f.i.,

przez „fundusz zagraniczny” rozumie się fundusz inwestycyjny otwarty lub spółkę inwestycyjną, które uzyskały zezwolenie właściwego organu w państwie członkowskim na prowadzenie działalności zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.

Zgodnie natomiast z art. 2 pkt 7 u.f.i.,

pod pojęciem „państwa członkowskiego” należy rozumieć państwo inne niż Rzeczpospolita Polska, które jest członkiem Unii Europejskiej.

U.f.i. wyraźnie rozróżnia zatem pojęcie „funduszu inwestycyjnego” oraz „funduszu zagranicznego”.

Zagraniczne alternatywne fundusze inwestycyjne zostały zdefiniowane w u.f.i. pod pojęciem „unijnego AFI”.

Zgodnie z art. 2 pkt 10b u.f.i.,

przez unijny AFI rozumie się alternatywny fundusz inwestycyjny, który został zarejestrowany jako alternatywny fundusz inwestycyjny przez właściwy organ w państwie członkowskim lub uzyskał zezwolenie właściwego organu w państwie członkowskim na prowadzenie działalności jako alternatywny fundusz inwestycyjny, a w przypadku braku wymogu uzyskania zezwolenia lub rejestracji ‑ prowadząc taką działalność, ma siedzibę na terytorium państwa członkowskiego.

Natomiast na potrzeby u.f.i. za alternatywny fundusz inwestycyjny uznaje się fundusze inwestycyjne typu „specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty” oraz „fundusz inwestycyjny zamknięty” (art. 3 ust. 4 pkt 2 u.f.i.) oraz alternatywną spółkę inwestycyjną (art. 8a ust. 1 u.f.i.).

Mając powyższe na uwadze, fundusze zagraniczne oraz unijne AFI nie mieszczą się w zakresie pojęciowym „fundusze inwestycyjne, alternatywne fundusze inwestycyjne (…) w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi”, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT.

Uwzględniając powyższe, ze zwolnienia z podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT mogą korzystać czynności zarządzania funduszami z siedzibą w Polsce. W konsekwencji, powyższe zwolnienie nie znajdzie zastosowania do funduszy mających siedzibę za granicą.

Działalność alternatywnych funduszy inwestycyjnych jest regulowana przepisami ww. ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Zgodnie z art. 2 pkt 10a u.f.i.,

ilekroć w ustawie jest mowa o alternatywnym funduszu inwestycyjnym – rozumie się przez to instytucję wspólnego inwestowania, której przedmiotem działalności, w tym w ramach wydzielonego subfunduszu, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, niebędącą funduszem działającym zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.

W myśl art. 3 ust. 1 u.f.i.,

fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

Jak stanowi art. 3 ust. 3 u.f.i.:

fundusz inwestycyjny prowadzi działalność, ze szczególnym uwzględnieniem interesu uczestników, przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego określonych w ustawie.

Stosownie z art. 3 ust. 4 u.f.i.,

fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako:

1) fundusz inwestycyjny otwarty;

2) alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.

Jak stanowi art. 4 ust. 1 u.f.i.,

towarzystwo tworzy fundusz inwestycyjny, zarządza nim i reprezentuje fundusz w stosunkach z osobami trzecimi.

Zgodnie z art. 4 ust. 1a u.f.i.,

towarzystwo, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności, może przekazać spółce zarządzającej prowadzącej działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zarządzanie funduszem inwestycyjnym otwartym i prowadzenie jego spraw.

Według art. 8a ust. 1 u.f.i.:

Alternatywna spółka inwestycyjna jest alternatywnym funduszem inwestycyjnym, innym niż określony w art. 3 ust. 4 pkt 2.

Stosownie do art. 8a ust. 2 u.f.i.:

Alternatywna spółka inwestycyjna może prowadzić działalność w formie:

1) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej albo spółki europejskiej;

2) spółki komandytowej albo spółki komandytowo-akcyjnej, w których jedynym komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna albo spółka europejska.

W oparciu o treść art. 8a ust. 3 u.f.i.:

Wyłącznym przedmiotem działalności alternatywnej spółki inwestycyjnej, z zastrzeżeniem wyjątków określonych w ustawie, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną.

Z kolei działalność otwartych funduszy emerytalnych reguluje ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 930).

Zgodnie z art. 1 i art. 2 ust. 1 i 2 ww. ustawy:

Ustawa określa zasady tworzenia i działania funduszy emerytalnych, zwanych dalej „funduszami”.

Fundusz jest osobą prawną.

Przedmiotem działalności funduszu jest gromadzenie środków pieniężnych i ich lokowanie z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu emerytury po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego oraz emerytury częściowej, o których mowa w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 504, 1504 i 2641), lub okresowej emerytury kapitałowej, o której mowa w ustawie z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 926), z zastrzeżeniem ust. 3.

Jak stanowi art. 8 pkt 5 ww. ustawy,

otwarty fundusz oznacza otwarty fundusz emerytalny, który został utworzony i jest zarządzany przez powszechne towarzystwo.

Na podstawie art. 29 ust. 2 ww. ustawy:

Powszechne towarzystwo tworzy i zarządza tylko jednym otwartym funduszem oraz może utworzyć i zarządzać tylko jednym dobrowolnym funduszem, z zastrzeżeniem ust. 2a, a pracownicze towarzystwo tworzy i zarządza tylko jednym pracowniczym funduszem, z zastrzeżeniem ust. 2b, chyba że zarządzanie więcej niż jednym, odpowiednio, otwartym funduszem, dobrowolnym funduszem lub pracowniczym funduszem jest skutkiem przejęcia jego zarządzania przez towarzystwo albo połączenia towarzystw.

W myśl zaś ust. 5 cyt. artykułu,

do zarządzania aktywami otwartego funduszu powszechne towarzystwo jest obowiązane zatrudnić co najmniej jednego doradcę inwestycyjnego, a w przypadku gdy powszechne towarzystwo zarządza dobrowolnymi funduszami będącymi funduszami zdefiniowanej daty, do zarządzania aktywami otwartego funduszu oraz aktywami dobrowolnych funduszy będących funduszami zdefiniowanej daty powszechne towarzystwo jest obowiązane zatrudnić co najmniej dwóch doradców inwestycyjnych.

Działalność pracowniczych programów emerytalnych jest regulowana przepisami ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 710).

Stosownie do art. 6 ust. 1 ww. ustawy:

Programy mogą być prowadzone w jednej z następujących form:

1) funduszu emerytalnego;

2) umowy o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego;

3) umowy grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń w formie grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym;

4) zarządzania zagranicznego.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 9 cyt. ustawy:

Zarządzający oznacza instytucję finansową lub fundusz emerytalny.

Zgodnie z powyższym, zarządzającym jest instytucja finansowa (zakład ubezpieczeń, fundusz inwestycyjny lub zarządzający zagraniczny, który zarządza środkami gromadzonymi w programie na podstawie umowy z pracodawcą) lub fundusz emerytalny (pracowniczy fundusz emerytalny w rozumieniu ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych).

Stosownie do art. 8 ust. 1 ww. ustawy,

zarządzający ewidencjonuje wszystkie wpłacone składki, przyjęte i dokonane wypłaty transferowe, wypłatę oraz inne operacje na rachunku. Przed dokonaniem wypłaty transferowej zarządzający sporządza informację dotyczącą uczestnika, który złożył dyspozycję wypłaty transferowej, w postaci elektronicznej pozwalającej na utrwalenie jej treści na trwałym nośniku informacji. Informację tę zarządzający sporządza również w przypadku złożenia przez uczestnika dyspozycji wypłaty albo przeniesienia.

Zgodnie z art. 28 pkt 1 ww. ustawy:

W zakresie nieuregulowanym ustawą zasady zarządzania środkami zgromadzonymi na rachunkach w funduszu emerytalnym określają przepisy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.

Na podstawie art. 152 ust. 1, 2 i 3 ww. ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych:

1. Pracowniczy fundusz może powierzyć, w zakresie i na zasadach określonych w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi albo w ustawie z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, zarządzanie aktywami funduszu podmiotowi, który na podstawie tych przepisów jest uprawniony do prowadzenia działalności w zakresie zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, i posiada zezwolenie na wykonywanie tej działalności.

2. Podmiot, o którym mowa w ust. 1, jest wybierany przez pracownicze towarzystwo, w drodze uchwały rady nadzorczej, i zarządza częścią lub całością aktywów pracowniczego funduszu na podstawie pisemnej umowy z funduszem oraz zgodnie z określonymi w statucie funduszu zasadami prowadzenia działalności lokacyjnej.

3. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, statut pracowniczego funduszu powinien określać warunki, na jakich fundusz powierza zarządzanie całością lub częścią swoich aktywów, lub upoważnić pracownicze towarzystwo do ich ustalenia w drodze uchwały rady nadzorczej.

W analizowanej sprawie, w ramach prowadzonej przez Państwa działalności gospodarczej jako depozytariusz, zawierają Państwo lub mogą zawierać z funduszami inwestycyjnymi (w tym alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi/alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi) - umowy o wykonywanie funkcji depozytariusza funduszu inwestycyjnego, zgodnie z ustawą o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi „UFI”, jak również z funduszami emerytalnymi - umowy o przechowywanie aktywów funduszu, zgodnie z ustawą o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych „UOFE”. Jako pełniący funkcje depozytariusza mogą Państwo dodatkowo zostać likwidatorem funduszu inwestycyjnego. Usługi będą świadczone jedynie na rzecz funduszy inwestycyjnych i emerytalnych, których siedziba znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Jednym z warunków, określonym w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy jest warunek podmiotowy. Ww. zwolnieniu podlegają usługi zarządzania świadczone na rzecz funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych lub zbiorczych portfeli papierów wartościowych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (lit. a), a także usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa wyżej lub ich częścią (lit. b), jak również usługi zarządzania świadczone na rzecz otwartych funduszy emerytalnych (lit. d), i pracowniczych programów emerytalnych (lit. e).

Biorąc pod uwagę powyższe przepisy oraz przedstawiony opis sprawy stwierdzić należy, że świadczone przez Państwa usługi będą spełniały warunek podmiotowy, o którym mowa w ww. art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy.

Zatem aby ocenić czy świadczone przez Państwa usługi będą korzystały ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy należy przeanalizować, czy drugi z warunków – warunek przedmiotowy zostanie spełniony.

W dokonaniu interpretacji pojęcia zarządzania w sposób zgodny z celami Dyrektywy VAT pomocne są ponadto orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Przykładowo w orzeczeniu z 21 października 2004 r. w sprawie C-8/03 (Banque Bruxelles Lambert S.A. (BBL) v. Państwo Belgijskie), definiującym ww. pojęcie zarządzania, Rzecznik Generalny podkreślił: „Otóż cel ten wymaga takiego zakreślenia zwolnienia, aby nie naruszało ono zasady powszechności podatku, bez czynienia go jednak bezprzedmiotowym. Z tego punktu widzenia dopuszczalne jest objęcie zwolnieniem wszystkich transakcji bezpośrednio związanych z systemem zarządzania funduszami powierniczymi. Tym samym nie można ograniczać zwolnienia tylko do podejmowania decyzji. Niemniej jednak nie można rozciągać go na wszystkie usługi świadczone na rzecz przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, które znajdują się w takiej sytuacji, jak fundusze powiernicze. Moim zdaniem, transakcje, które obejmują zwolnienie, winny ograniczać się do tych, które są ściśle związane z prowadzeniem funduszu, to znaczy do określania polityki inwestycyjnej, kupna i sprzedaży aktywów. O ile zwolnione transakcje nie ograniczają się do podejmowania decyzji, o tyle jednak muszą one bezpośrednio dotyczyć transakcji handlowych papierami wartościowymi. Aby móc zastosować zwolnienie, należy ustalić, że dane świadczenia są nierozerwalnie związane z transakcjami bezpośrednio zwolnionymi przez szóstą dyrektywę. Z kolei świadczenia, które można łatwo oddzielić od zarządzania funduszem w ścisłym tego słowa znaczeniu, należy uznać za podlegające podatkowi”.

W wyroku z 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04 Abbey National plc Inscape Investment Fund v. Commissioners of Customs & Excise, TSUE wskazał, że pojęcie „zarządzania” funduszami powierniczymi, o którym mowa w art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy 77/388 w sprawach harmonizacji państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych jest autonomicznym pojęciem prawa wspólnotowego, którego treść nie może być zmieniona przez państwo członkowskie. Trybunał stwierdził: „transakcje, których dotyczy zwolnienie, są to typowe czynności dla działalności, jaką wykonują przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania. Zatem art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej Dyrektywy, poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem obejmuje także czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej dyrektywy 85/611 w rubryce „Administracja”, które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania”.

Ponadto w ww. wyroku TSUE bezpośrednio odniósł się usług świadczonych przez depozytariuszy i wskazał, że pojęcie zarządzania funduszami nie obejmuje obowiązków wypełnianych przez depozytariusza, takich jak te wymienione w art. 7 ust. 1 i 3 oraz art. 14 ust. 1 i 3 dyrektywy 85/611 w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe. Czynności wykonywane przez depozytariusza funduszu w zakresie przechowywania aktywów oraz zapewnienia zgodności działalności funduszu z przepisami prawa oraz dokumentami założycielskimi funduszu nie stanowią bowiem zarządzania przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania, lecz kontrolę i nadzór nad ich działalnością, przy czym zamierzonym ich celem jest zapewnienie, aby zarządzanie przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania odbywało się zgodnie z prawem.

Przenosząc powyższe wyjaśnienia na grunt analizowanej sprawy należy wskazać, że depozytariusz jest podmiotem wybranym do wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie o funduszach inwestycyjnych oraz ustawie o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Podstawowymi usługami świadczonymi przez depozytariuszy są: sprawowanie pieczy nad aktywami funduszu, czynności kontrolno-nadzorcze oraz wykonywanie poleceń funduszu. W odniesieniu do tych czynności, zgodnie z tezami ww. wyroku TSUE, zwolnienie określone na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy nie ma zastosowania, gdyż stanowią one jedynie kontrolę i nadzór nad działalnością funduszy, a ich celem jest zapewnienie, aby zarządzanie funduszami odbywało się zgodnie z prawem.

Wskazać jednak należy, że poza wyżej wymienionymi czynnościami depozytariusz posiada dodatkowe obowiązki. Są one związane ze sprawowaniem funkcji likwidatora funduszu oraz reprezentacją funduszu i określone w przepisach art. 248 i 249 u.f.i., a także obowiązki dotyczące cofnięcia lub wygaśnięcia zezwolenia na działalność towarzystwa wskazane w przepisach art. 68 i 68a u.f.i. a także w przepisach art. 64 i 64a u.o.f.e.

Stosownie do art. 248 ust. 1 u.f.i.,

likwidatorem funduszu inwestycyjnego jest depozytariusz.

Zgodnie z art. 249 ust. 1 u.f.i.,

likwidacja funduszu inwestycyjnego polega na zbyciu jego aktywów, ściągnięciu należności funduszu, zaspokojeniu wierzycieli funduszu i umorzeniu jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych przez wypłatę uzyskanych środków pieniężnych uczestnikom funduszu, proporcjonalnie do liczby posiadanych przez nich jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych.

Zgodnie z art. 68 ust. 1 u.f.i.:

Od dnia wydania decyzji o cofnięciu zezwolenia na wykonywanie działalności przez towarzystwo lub od dnia wygaśnięcia takiego zezwolenia fundusz inwestycyjny jest reprezentowany przez depozytariusza, z zastrzeżeniem art. 68a. W tym czasie fundusz nie zbywa i nie odkupuje jednostek uczestnictwa ani nie emituje oraz nie wykupuje certyfikatów inwestycyjnych.

Natomiast w myśl art. 68a u.f.i.:

1. Od dnia wydania decyzji o cofnięciu zezwolenia na wykonywanie działalności przez towarzystwo lub od dnia wygaśnięcia takiego zezwolenia, od dnia cofnięcia zezwolenia na zarządzanie alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi lub od dnia wydania decyzji o usunięciu towarzystwa funduszy inwestycyjnych z ewidencji PPK, o której mowa w art. 63 ust. 4, 5 lub 7 ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych, zarządzanie specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym, będącym funduszem zdefiniowanej daty, o którym mowa w art. 38 tej ustawy, lub funduszem, o którym mowa w art. 39 tej ustawy, przejmuje wyznaczona instytucja finansowa, o której mowa w rozdziale 9 tej ustawy. Przepisów art. 238a ust. 1, ust. 2 pkt 1 i 2 oraz ust. 3, 4, 6 i 7 nie stosuje się.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, towarzystwo, podmiot, o którym mowa w art. 46 ust. 1 oraz w art. 46b, lub podmiot, któremu zlecono prowadzenie ksiąg rachunkowych funduszu lub dokonywanie wyceny aktywów funduszu, a w przypadku gdy na podstawie umowy, o której mowa w art. 4 ust. 1b, tym funduszem zarządza i prowadzi jego sprawy zarządzający z UE - także zarządzający z UE, są obowiązane niezwłocznie wydać wyznaczonej instytucji finansowej dokumenty oraz inne nośniki informacji zawierające informacje dotyczące funduszu inwestycyjnego, o którym mowa w ust. 1.

3. Jeżeli w dniu wydania decyzji o cofnięciu zezwolenia na wykonywanie działalności przez towarzystwo lub w dniu wygaśnięcia takiego zezwolenia, w dniu cofnięcia zezwolenia na zarządzanie alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi lub w dniu wydania decyzji o usunięciu towarzystwa funduszy inwestycyjnych z ewidencji PPK nie została wyznaczona, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych, wyznaczona instytucja finansowa, fundusz inwestycyjny, o którym mowa w ust. 1, jest reprezentowany i zarządzany przez depozytariusza funduszu.

4. W przypadku, o którym mowa w ust. 3, depozytariusz funduszu inwestycyjnego, o którym mowa w ust. 1, niezwłocznie podejmuje czynności zmierzające do przejęcia zarządzania funduszem przez inne towarzystwo wpisane do ewidencji PPK.

5. Przejęcie zarządzania funduszem inwestycyjnym, o którym mowa w ust. 1, przez inne towarzystwo wpisane do ewidencji PPK wymaga dokonania przez depozytariusza tego funduszu zmiany statutu funduszu przejmowanego w zakresie, o którym mowa w art. 18 ust. 2 pkt 2.

6. Towarzystwo przejmujące zarządzanie funduszem, o którym mowa w ust. 1, wstępuje w prawa i obowiązki organu funduszu z chwilą wejścia w życie zmian statutu w zakresie, o którym mowa w art. 18 ust. 2 pkt 2.

7. Zmiany statutu, o których mowa w ust. 5, wchodzą w życie z dniem ogłoszenia.

8. W przypadku, o którym mowa w ust. 3, przepisów art. 68 ust. 1-4 nie stosuje się. Przepisy art. 68 ust. 5-7 stosuje się odpowiednio.

9. Depozytariusz może pobierać wynagrodzenie za czynności, o których mowa w ust. 3, w wysokości nie wyższej niż określone w art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych proporcjonalnie do okresu, w którym wykonywał te czynności.

10. W przypadku gdy towarzystwo, o którym mowa w ust. 1, zarządzało funduszami zdefiniowanej daty, o których mowa w art. 38 ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych, lub funduszami, o których mowa w art. 39 tej ustawy, których depozytariuszami są różne podmioty, depozytariusze tych funduszy są obowiązani do wspólnego dokonania wyboru jednego towarzystwa wpisanego do ewidencji PPK, które przejmie zarządzanie tymi funduszami.

Ponadto, w myśl § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie trybu likwidacji funduszy inwestycyjnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 114 poz. 963 ze. zm.),

z dniem otwarcia likwidacji funduszu likwidatorowi przysługują wyłączne prawa do reprezentowania funduszu i zarządzania funduszem.

Stosownie do art. 64 ust. 1 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych:

Od dnia wejścia w życie decyzji o cofnięciu zezwolenia na utworzenie towarzystwa fundusz jest reprezentowany i zarządzany przez depozytariusza, z zastrzeżeniem art. 64a. W tym czasie fundusz nie może przyjmować nowych członków.

Zgodnie z art. 64a ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych:

1. Od dnia wejścia w życie decyzji o cofnięciu zezwolenia na utworzenie towarzystwa lub od dnia wydania decyzji o usunięciu towarzystwa z ewidencji PPK, o której mowa w art. 63 ust. 4, 5 lub 7 ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych, fundusz emerytalny, będący funduszem zdefiniowanej daty, jest reprezentowany i zarządzany przez depozytariusza funduszu.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, depozytariusz funduszu emerytalnego, o którym mowa w ust. 1, niezwłocznie podejmuje czynności zmierzające do przejęcia zarządzania funduszem przez inne towarzystwo wpisane do ewidencji PPK.

3. Przejęcie zarządzania dobrowolnym funduszem, o którym mowa w ust. 1, przez inne powszechne towarzystwo wpisane do ewidencji PPK wymaga dokonania przez depozytariusza tego funduszu zmiany statutu funduszu przejmowanego w zakresie, o którym mowa w art. 13 ust. 2 pkt 2-4. Towarzystwo przejmujące zarządzanie wstępuje w prawa i obowiązki organu funduszu z chwilą wejścia w życie zmiany statutu w zakresie, o którym mowa w art. 13 ust. 2 pkt 2-4.

4. Przejęcie zarządzania pracowniczym funduszem, o którym mowa w ust. 1, przez inne pracownicze towarzystwo wpisane do ewidencji PPK wymaga dokonania przez depozytariusza tego funduszu zmiany statutu funduszu przejmowanego w zakresie, o którym mowa w art. 13 ust. 2 pkt 2-4. Towarzystwo przejmujące zarządzanie wstępuje w prawa i obowiązki organu funduszu z chwilą wejścia w życie zmiany statutu w zakresie, o którym mowa w art. 13 ust. 2 pkt 2-4.

5. Zmiana statutu, o której mowa w ust. 3 lub 4, nie wymaga zezwolenia organu nadzoru.

6. Zmiana statutu, o której mowa w ust. 3 lub 4, wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

7. Do przejęcia zarządzania funduszem emerytalnym, o którym mowa w ust. 1, nie stosuje się przepisów art. 25 ust. 2, art. 64, art. 66 i art. 68-72.

8. Towarzystwo, podmiot, któremu zlecono prowadzenie rejestru członków funduszu, podmiot, o którym mowa w art. 152 lub art. 153, podmiot, któremu zlecono prowadzenie ksiąg rachunkowych funduszu lub dokonywanie wyceny aktywów funduszu, są obowiązane niezwłocznie wydać depozytariuszowi reprezentującemu fundusz dokumenty oraz inne nośniki informacji zawierające informacje dotyczące funduszu emerytalnego, o którym mowa w ust. 1.

9. Depozytariusz, reprezentując fundusz emerytalny, o którym mowa w ust. 1, jest obowiązany do wykonywania czynności związanych z reprezentacją i zarządzaniem funduszem emerytalnym z zachowaniem należytej staranności oraz z uwzględnieniem interesu członków funduszu, w tym do niezwłocznego przejęcia dokumentów oraz innych nośników informacji dotyczących funduszu emerytalnego od towarzystwa lub innych podmiotów, w których posiadaniu takie dokumenty lub nośniki informacji się znajdują, oraz do podejmowania niezwłocznie wszystkich niezbędnych czynności mających na celu ściągnięcie należności funduszu emerytalnego i zaspokojenie zobowiązań funduszu emerytalnego względem członków funduszu.

10. Depozytariusz w okresie wykonywania funkcji, o której mowa w ust. 1, obowiązany jest do jej oddzielenia pod względem organizacyjnym i technicznym od wykonywania funkcji depozytariusza, o której mowa w art. 159.

11. Depozytariusz może pobierać wynagrodzenie za czynności, o których mowa w ust. 1, w wysokości nie wyższej niż określone w art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych, proporcjonalnie do okresu, w którym wykonywał te czynności.

12. W przypadku gdy towarzystwo, o którym mowa w ust. 1, zarządzało funduszami zdefiniowanej daty, o których mowa w art. 38 ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych, których depozytariuszami są różne podmioty, depozytariusze tych funduszy są obowiązani do wspólnego dokonania wyboru jednego towarzystwa wpisanego do ewidencji PPK, które przejmie zarządzanie tymi funduszami.

W ocenie Organu czynności wykonywane przez depozytariusza związane ze sprawowaniem funkcji likwidatora funduszy oraz reprezentacją funduszu, nie stanowią wyłącznie czynności kontrolnych i nadzorczych nad działalnością funduszy, lecz stanowią czynności charakterystyczne dla zarządzania funduszem. Jak wynika z cyt. wyżej przepisów, z dniem rozpoczęcia likwidacji funduszu inwestycyjnego lub funduszu emerytalnego, funkcję reprezentacji funduszu wobec osób trzecich przejmuje likwidator funduszu. Jedynym podmiotem uprawnionym do reprezentowania funduszu i zarządzania nim staje się likwidator.

Zatem od dnia rozpoczęcia likwidacji wyłącznie likwidator jest uprawniony i zobowiązany do zarządzania funduszem oraz do jego reprezentowania, w szczególności w zakresie dokonywania w imieniu funduszu czynności wskazanych w art. 249 ust. 1 u.f.i. i art. 75 u.o.f.e.

Do zadań likwidatora funduszu inwestycyjnego należy zbywanie jego aktywów, ściągnie należności funduszu, zaspokojenie wierzycieli funduszu i umorzeniu jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych przez wypłatę uzyskanych środków pieniężnych uczestnikom funduszu, proporcjonalnie do liczby posiadanych przez nich jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych. Z kolei do zadań likwidatora funduszu pracowniczego należy zbywanie jego aktywów, ściąganie należności funduszu, zaspokojenie wierzycieli funduszu i rozdysponowanie środków zgromadzonych na rachunkach członków funduszu zgodnie z ich dyspozycją. Ponadto depozytariusz, reprezentując fundusz, jest obowiązany do wykonywania czynności związanych z reprezentacją i zarządzaniem funduszem z zachowaniem należytej staranności oraz z uwzględnieniem interesu członków funduszu. Depozytariusz w okresie wykonywania tych funkcji jest zobowiązany do jej oddzielenia pod względem organizacyjnym i technicznym od podstawowych obowiązków wykonywanych przez depozytariusza. Dodatkowo, jak wskazali Państwo we wniosku, za pełnienie funkcji likwidatora oraz reprezentację funduszu, ustalili Państwo odrębne wynagrodzenie.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności sprawy oraz wnioski płynące z powołanych powyżej przepisów jak również orzecznictwa TSUE należy stwierdzić, że usługi likwidatora funduszy oraz reprezentującego fundusze, które będą Państwo świadczyć na rzecz funduszy będą się mieściły w zakresie czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy. W konsekwencji, będą podlegać zwolnieniu od podatku VAT na podstawie ww. artykułu.

Tym samym, Państwa stanowisko jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).

Praktyczny leksykon VAT 2023

Dane dokumentu

Interpretacja

Interpretacja indywidualna z dnia 7 lipca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-3.4012.168.2023.2.DS