Interpretacja indywidualna z dnia 14 września 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.455.2023.2.DA

Opodatkowanie kwoty otrzymanej tytułem zwrotu wydatków poniesionych na czynsz i media.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

7 czerwca 2023 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania kwoty otrzymanej tytułem zwrotu poniesionych kosztów eksploatacyjnych (czynsz i media). Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 3 sierpnia 2023 r. (data wpływu 4 sierpnia 2023 r.). Treść wniosku jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)Zainteresowana będąca stroną postępowania:

Pani …

2)Zainteresowany niebędący stroną postępowania:

Pan ...

Opis stanu faktycznego

Zwracają się Państwo z prośbą o jednoznaczną odpowiedź w sprawie opodatkowania podatkiem dochodowym kwoty odszkodowania, jakie otrzymali Państwo w grudniu 2022 r. od Gminy … (dalej: „Gmina”).

W roku ubiegłym zgodnie z wyrokiem Sądu Rejonowego … z dnia 25 października 2022 r., sygn. akt …, otrzymali Państwo odszkodowanie od Gminy w łącznej wysokości 19 818,82 zł. Odszkodowanie to należało się Państwu z powodu bezprawnego zajmowania Państwa mieszkania przez rodzinę, której przysługuje lokal socjalny, którego Gmina im nie przyznała. Na sumę odszkodowania w wysokości 19 818,82 zł składają się wpłaty, które Państwo ponieśli, tj. kwota 13 068,59 zł stanowiąca należność zapłaty za czynsz, wodę i pozostałe opłaty „mieszkaniowe” wpłacone do spółdzielni mieszkaniowej oraz kwota 6 750,23 zł za tak zwany wynajem, który otrzymywaliby Państwo od najemcy wynajmując ten lokal.

Ponadto w uzupełnieniu wniosku wskazali Państwo, że są właścicielami (współwłasność małżeńska) spółdzielczego mieszkania, które zostało zakupione na licytacji komorniczej. Byli właściciele nie opuścili mieszkania, więc komornik na Państwa wniosek wszczął egzekucję komorniczą. Jednak Państwa „lokatorzy” założyli sprawę o przydział mieszkania socjalnego. Sąd wydał postanowienie o utrzymaniu egzekucji. Sąd wydał wyrok o przydział rodzinie … mieszkania socjalnego, jednak Gmina takiego lokalu nie przydzieliła Państwa „podopiecznym”. Państwo cały czas opłacali wszystkie rachunki. Gmina dopiero we wrześniu 2021 r. przydzieliła ww. lokatorom należne mieszkanie socjalne, choć oni i tak go nie przyjęli, twierdząc, że nie spełnia wszystkich obowiązujących wymogów.

Państwu za 2019 r. i 2020 r. należało się „odszkodowanie” od Gminy, tj. zwrot poniesionych kosztów i tak zwanego utraconego dochodu. W związku z tym, że Miasto … dobrowolnie nie zgodziło się na wypłatę należnego odszkodowania, sprawa została skierowana do Sądu Rejonowego …. Sprawa ta zakończyła się wyrokiem Sądu z dnia 25 października 2022 r. przyznającym Państwu odszkodowanie w kwocie 19 881,82 zł. Wyrok ten uprawomocnił się 14 grudnia 2022 r., a Państwo jeszcze w grudniu 2022 r. otrzymali całe odszkodowanie. Jednak kiedy w lutym 2023 r. otrzymali Państwo PIT-11 o dochodzie w kwocie 9 940,91 zł, niestety miny Państwa się zmieniły, ponieważ trzeba od tego zapłacić podatek i nie 8,5% (jak się płaci przy umowach najmu), lecz podatek dochodowy 12%.

Na kwotę odszkodowania w wysokości 19 881,82 zł składają się następujące kwoty:

-13 068,59 zł stanowiąca zwrot poniesionych kosztów (czynsz, woda itp.),

-6 813,23 zł stanowiąca koszt utraconego dochodu.

W Państwa opinii, podatki należne trzeba płacić, ale nie chcą być Państwo dyskryminowani. Owszem, od kwoty 6 813,23 zł powinien zostać naliczony podatek i z tym Państwo się zgadzają. Jednak, uważają Państwo, że kwota 13 068,59 zł powinna być zwolniona z opodatkowania, ponieważ jest to zwrot Państwa kosztów. Państwo już od tych pieniędzy (emerytury) zapłacili podatek i wydali je na utrzymanie przedmiotowego mieszkania, żeby nie było zaległości. Zastanawiają się Państwo dlaczego mają dwa razy płacić.

Kupili Państwo ww. mieszkanie od urzędnika państwowego i powinni Państwo być do tego lokalu wprowadzeni. Państwo natomiast już 15 lat płacą wszystkie należności, byli właściciele sobie mieszkają. Dlaczego więc teraz mają Państwo płacić podatek za coś, co nie jest Państwa dochodem, tylko zwrotem poniesionych kosztów.

Jest jeszcze jedna kwestia, gdyby przedmiotowe mieszkanie zostało przez Państwa wynajęte i została sporządzona umowa najmu opodatkowana w urzędzie skarbowym, to Państwo płaciliby tylko podatek w wysokości 8,5% od dochodu z najmu. Żaden urząd skarbowy nie opodatkowałby Państwa od kwoty czynszu czy opłat za wodę, którą najemca by Państwu oddawał. Dlaczego więc Państwo zostali opodatkowani od kwoty, która jest zwrotem poniesionych przez Państwo kosztów. Uważają Państwo to za dyskryminację jako Polaków i nierówne traktowanie.

Pytania

Czy od kwoty 13 068,59 zł, która to kwota jest zwrotem poniesionych przez Państwa opłat za utrzymanie ww. mieszkania, powinni Państwo zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych? Od jakiej kwoty powinien być naliczony podatek dochodowy i w jakiej wysokości?

Państwa stanowisko w sprawie

Tą przedmiotową kwotę musieli Państwo w całości zapłacić i w tej chwili otrzymali Państwo jej zwrot, więc nie powinno to być Państwa dochodem, lecz tylko zwrotem poniesionych kosztów.

Jeżeli prywatnie ktoś wynajmuje komuś mieszkanie, to też oprócz tzw. „odstępnego” otrzymuje zwrot za opłaty i od tej kwoty nikt nie płaci podatku dochodowego od osób fizycznych. Zgodnie z Państwa wiedzą, to płacony jest podatek w wysokości 8,5%, a nie 12%, tylko od sumy wynajmu, choć w umowach o wynajem lokalu wymienione jest, że osoba wynajmująca ponosi też wszystkie opłaty, lecz tego żaden urząd skarbowy nie opodatkowuje.

Uważają Państwo, że powinni być opodatkowani tylko od drugiej kwoty, tj. 6 785,23 zł, choć można dyskutować jaką skalą podatkową 12% czy też może 8,5%.

Tak więc podsumowując wyrażają Państwo zdanie, że zostali skrzywdzeni przez Gminę, która to opodatkowała Państwa całym odszkodowaniem, tj. łączną kwotą 19 818,82 zł. Takie podejście do Państwa sprawy przez pracowników Miasta … traktują Państwo jako dyskryminacje społeczną i czują się Państwo gorzej potraktowani niż pozostałe społeczeństwo, co jest nie zgodne z zasadą równości, jaką Państwu gwarantuje prawo konstytucyjne.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione od podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 9 ust. 1a ww. ustawy:

Ogólne określenie „przychodów” zawiera art. 11 ust. 1 ww. ustawy. Stosownie do tego przepisu:

Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

-pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

-pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.

Przepis art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy:

Jak stanowi art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. Katalog przychodów zaliczanych do innych źródeł nie stanowi katalogu zamkniętego, zawiera bowiem jedynie przykładowe wskazanie przychodów zaliczanych do tego źródła. Zatem o przychodzie można mówić wtedy, gdy ma on charakter trwałego przysporzenia majątkowego, tj. ma konkretny wymiar finansowy.

Odszkodowanie stanowi co do zasady przychód z innych źródeł w rozumieniu art. 11 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że są Państwo właścicielami lokalu mieszkalnego, który zamieszkiwany jest przez poprzednich „nieuprawnionych” lokatorów, w stosunku do których komornik na Państwa wniosek wszczął egzekucję komorniczą. Sąd wydał postanowienie o utrzymaniu egzekucji oraz wyrok o przydział wspomnianym lokatorom mieszkania socjalnego, jednak Gmina takiego lokalu nie przydzieliła. Przez cały okres zamieszkiwania lokalu przez nieuprawnionych lokatorów opłacali Państwo wszystkie rachunki. Gmina dopiero we wrześniu 2021 r. przydzieliła ww. lokatorom należne mieszkanie socjalne, które zostało przez nich odrzucone. W związku z powyższym skierowali Państwo sprawę do Sądu. Wyrokiem z dnia 25 października 2022 r. Sąd zasądził na Państwa rzecz między innymi kwotę w wysokości 13 068,59 zł stanowiącą zwrot poniesionych przez Państwo kosztów (czynsz, woda itp.).

Zgodnie z art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 725 ze zm.)

Z przepisu art. 417 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.) wynika, że:

Zgodnie z art. 417 § 2 Kodeksu cywilnego:

Podkreślenia wymaga, że powołany wyżej przepis art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego reguluje jedynie możliwość wystąpienia strony o odszkodowanie, nie określając wprost wysokości odszkodowania, a także nie wskazując zasad jego ustalania.

W judykaturze i doktrynie przeważa pogląd, iż strata właściciela lokalu spowodowana nieuiszczeniem przez lokatora opłat za używanie lokalu mieszkalnego pozostaje w normalnym związku przyczynowym z zaniechaniem wypełnienia przez gminę obowiązku dostarczenia takiej osobie lokalu socjalnego. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 maja 2012 r., sygn. akt III CZP 12/12 „konieczność ponoszenia przez właściciela lokalu kosztów związanych z korzystaniem z mieszkania przez lokatorów, którzy nie ponoszą takich opłat jest co do zasady normalnym następstwem niewykonania przez gminę obowiązku dostarczenia im lokalu socjalnego. Brak jest bowiem podstaw do innego traktowania jako elementu szkody strat wynikających z niemożliwości uzyskania czynszu najmu i strat będących następstwem konieczności ponoszenia przez samego właściciela opłat za korzystanie z lokalu obejmujących np. należności za wodę, energię elektryczną i ogrzewanie mieszkania (…)”.

Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należy, że zasądzona przez Sąd kwota stanowiąca zwrot poniesionych przez Państwo kosztów eksploatacyjnych (czynsz i media), stanowi dla Państwa przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Uzyskany z tego tytułu dochód należało wykazać w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) za 2022 r. i opodatkować na zasadach ogólnych według skali podatkowej, określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wraz z innymi uzyskanymi dochodami.

Otrzymanego przez Państwa przysporzenia majątkowego nie sposób uznać za przychód ze źródła przychodów określonego w art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stosownie do treści art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Na gruncie przedmiotowej sprawy nie został spełniony warunek pozostawania ww. przysporzenia majątkowego w związku z przychodem z tytułu najmu nieruchomości. Odszkodowanie to nie stanowi czynszu, do którego na mocy przepisów prawa oraz zawartej umowy zobowiązany jest najemca.

Zgodnie z art. 659 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.):

Nie sposób tym samym utożsamiać środków wypłaconych tytułem odszkodowania w trybie art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów z przychodami uzyskiwanymi z tytułu najmu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepis ten jednoznacznie przewiduje, że źródłem opisanego przychodu musi pozostawać konkretna umowa nazwana (umowa najmu), której zasadniczy kształt precyzują przepisy ustawy Kodeks cywilny zawarte w art. 659-692. Tymczasem takich cech świadczenia z tytułu najmu nie posiada odszkodowanie, o którym mowa we wniosku. Źródłem świadczenia odszkodowawczego, jako określonego przychodu, jest bowiem całkowicie odmienny stosunek prawny różniący się od najmu przede wszystkim podstawą prawną: przepis prawa a nie umowa oraz celem: cel rekompensacyjny a nie wynagrodzenie za używanie rzeczy (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 maja 2017 r., sygn. akt II FSK 1044/15).

Wobec powyższego, związek między kwotą uzyskaną od Gminy a przychodami uzyskiwanymi z tytułu najmu jest bardzo daleki, tym bardziej, że powstanie roszczenia odszkodowawczego nie jest związane z najmem, który już w ogóle między Państwem (jako współwłaścicielami przedmiotowego lokalu) a lokatorami nie istnieje. Zauważyć należy, że odszkodowanie nie stanowi ekwiwalentu czynszu, nawet jeśli odpowiada wysokości, jaką Państwo mogliby otrzymać z tytułu jego wynajmu. Jest to rekompensata za szkodę, której źródłem jest bezprawne działanie Gminy, która nie wywiązuje się z obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego, zaś podstawą prawną roszczenia odszkodowawczego pozostają przepisy ustawowe (art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów oraz stosowne przepisy Kodeksu cywilnego normujące kształt odpowiedzialności odszkodowawczej).

W konsekwencji, rzeczonego przysporzenia nie można rozliczać na zasadach analogicznych jak najem.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretację indywidualną w trybie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.), opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego podanego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Należy wskazać, że przy wydawaniu niniejszej interpretacji tutejszy Organ dokonał wyłącznie analizy okoliczności podanych we wniosku. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawiony we wniosku stan faktyczny (zdarzenie przyszłe) jest zgodny ze stanem rzeczywistym. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowaną, która jest stroną postępowania

Pani … (Zainteresowana będąca stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).