Interpretacja indywidualna z dnia 9 stycznia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4014.479.2023.1.JKU

Skutki podatkowe nabycia nieruchomości w postępowaniu komorniczym.

Interpretacja indywidualna –

stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

13 listopada 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 13 listopada 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

(…) r. na licytacji publicznej zakupiła Pani nieruchomość gruntową. Licytacja odbyła się w Sądzie Rejonowym w (…). Sąd prowadził nadzór nad egzekucją z nieruchomości, prowadzonej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w (…). (…) roku otrzymała Pani postanowienie o przybiciu.

Po uprawomocnieniu się tego postanowienia, tj. (…) roku, zrealizowała Pani warunki licytacji poprzez wpłatę ceny nabycia z potrąceniem wadium. (…) roku, na mocy art. 998 Kodeksu postępowania cywilnego, Sąd Rejonowy w (…) wydał postanowienie o przysądzeniu własności nieruchomości. Postanowienie o przysądzeniu własności nieruchomości do dnia wysłania wniosku o interpretację nie uprawomocniło się.

Nabycie nieruchomości nie było opodatkowane podatkiem od towarów i usług. Transakcja nie została udokumentowana fakturą, a jedynie wydanym postanowieniem o przysądzeniu własności. Zakupiona nieruchomość nie stanowi gospodarstwa rolnego w rozumieniu ustawy o podatku rolnym. Nabycie własności nieruchomości nastąpiło na podstawie postanowienia o przyznaniu własności nieruchomości, które nie występuje w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Pytanie

Czy zakup nieruchomości w drodze licytacji publicznej przeprowadzonej przez Komornika Sądowego w toku nadzoru nad egzekucją z nieruchomości przeprowadzonej przez Sąd Rejonowy i wydane w związku z tym, przez ten Sąd, postanowienie o przyznaniu własności nieruchomości rodzi skutki prawne w postaci zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych w związku z ww. sytuacją?

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem, analizując pismo z 24 lipca 2023 r. Szefa Krajowej Administracji Skarbowej DOP10.841.4.2.2023 skutki podatkowe nabycia nieruchomości w drodze licytacji publicznej, w którym stwierdzono, że do postanowienia o przysądzeniu własności przez Naczelnika Urzędu Skarbowego, nie mają zastosowania przepisy o umowie sprzedaży, do tego samego wniosku można dojść, analizując sprzedaż nieruchomości w drodze licytacji publicznej następującej zgodnie z art. 952 Kodeksu postępowania cywilnego.

Dokonywana bowiem w toku postępowania egzekucyjnego sprzedaż nie jest umową sprzedaży, a władczym rozstrzygnięciem organu egzekucyjnego. Sprzedający (dłużnik) w obu przypadkach jest zobowiązanym, ponieważ nie wykonał w terminie swojego obowiązku. Sprzedaż następuje w ramach przymusowej realizacji obowiązków, które nie zostały wykonane w sposób dobrowolny. Dokonywana w toku postępowania egzekucyjnego sprzedaż, nie jest umową sprzedaży a władczym rozstrzygnięciem organu egzekucyjnego, czy to Urzędu Skarbowego, czy właściwego Sądu Rejonowego.

Zgodnie z art. 758 Kodeksu postępowania cywilnego, Sąd Rejonowy i działający przy tych sądach komornicy są organami egzekucyjnymi. Przede wszystkim nie ma tutaj zgodnych oświadczeń woli stron, brak jest zasady swobody umów, przewidzianej w art. 353¹ Kodeksu cywilnego, gdzie strony mają możliwość swobodnego kształtowania treści umowy, podjęcia decyzji co do jej zawarcia oraz możliwość wyboru kontrahenta. Sprzedający nie składa żadnych oświadczeń woli, nie ma możliwości wyboru kontrahenta, w żaden sposób nie może wpływać na kształtowanie się treści umowy (gdyż jej nie ma). Także licytant nie może odstąpić od umowy (de facto umowy takiej nie ma), ani żądać zmniejszenia ceny z uwagi na wady, niezależnie od tego, czy o ich istnieniu w ogóle wiedział zgodnie z art. 971 Kodeksu postępowania cywilnego. Nie obowiązuje również rękojmia za wady sprzedawanej rzeczy zgodnie z art. 556 Kodeksu postępowania cywilnego.

Do ostatecznego postanowienia o przyznaniu własności, o którym mowa w ustawie o postanowieniu o przysądzeniu własności zgodnie z art. 998 Kodeksu postępowania cywilnego, nie powinny mieć zatem zastosowania przepisy o umowie sprzedaży.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlega zamknięty zbiór czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, które wywołują takie same skutki prawne jak ów zamknięty zbiór czynności cywilnoprawnych. Katalog czynności opodatkowanych podatkiem od czynności cywilnoprawnych jest katalogiem zamkniętym. Oznacza to, że podatkowi nie podlegają czynności niebędące czynnościami cywilnoprawnymi oraz czynności cywilnoprawne inne niż ściśle wskazane w ustawie, nawet jeżeli wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same, bądź podobne do tych, które zostały w niej wymienione.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) oraz pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, podatkowi podlegają:

1) następujące czynności cywilnoprawne:

a) umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych, (...)

3) orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Tak więc postanowienie o przysądzeniu własności wydane przez Sąd Rejonowy, zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) oraz pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie powinno podlegać opodatkowaniu od czynności cywilnoprawnych wymienionych w pkt 1 lub 2.

Postanowienie o przysądzeniu własności będące orzeczeniem sądu, nie jest bowiem umową sprzedaży. W związku z tym skoro postanowienie o przyznaniu własności nieruchomości, wydane przez Sąd Rejonowy jest rozstrzygnięciem organu egzekucyjnego w ramach przymusowej realizacji obowiązków, które nie zostały wykonane w sposób dobrowolny, w mojej ocenie nie jest orzeczeniem sądu, o którym mowa w art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a), pkt 2 oraz pkt 3 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 170, ze zm.):

Podatkowi podlegają:

- umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych (pkt 1 lit. a));

- zmiany tych umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4 (pkt 2);

- orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne jak czynności wymienione w pkt 1 lub 3 (pkt 3).

Stosownie do art. 1 ust. 2 pkt 2 ww. ustawy:

Przepisy ustawy o czynnościach cywilnoprawnych stosuje się odpowiednio do przedmiotów opodatkowania określonych w ust. 1 pkt 2 i 3.

W myśl art. 3 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy:

Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody - od przedmiotów opodatkowania określonych w art. 1 ust. 1 pkt 3.

Na podstawie art. 4 pkt 1 ww. ustawy:

Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 5, ciąży – przy umowie sprzedaży – na kupującym.

W oparciu o art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Podstawę opodatkowania stanowi – przy umowie sprzedaży – wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego.

Zgodnie z treścią art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:

Stawki podatku od umowy sprzedaży nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym wynoszą 2%.

Stosownie do treści art. 10 ust. 1 ww. ustawy :

Podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika, oraz przypadków, o których mowa w ust. 1a.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że zakupiła Pani na licytacji komorniczej nieruchomość gruntową. (…) r. otrzymała Pani postanowienie o przybiciu. Po uprawomocnieniu się tego postanowienia, tj. (…) r., zrealizowała Pani warunki licytacji poprzez wpłatę ceny nabycia z potrąceniem wadium. (…) r. Sąd Rejonowy wydał postanowienie o przysądzeniu własności nieruchomości. Postanowienie o przysądzeniu własności nieruchomości do dnia wysłania wniosku o interpretację nie uprawomocniło się.

Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie definiuje pojęcia sprzedaży i oceniając tak przedstawione zagadnienie należy odwołać się do przepisów Kodeksu cywilnego.

Na podstawie art. 535 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610, ze zm.):

Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

W myśl art. 952 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t. j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1550, ze zm.):

Zajęta nieruchomość ulega sprzedaży przez licytację publiczną. Termin licytacji nie może być wyznaczony wcześniej niż po upływie dwóch tygodni po uprawomocnieniu się opisu i oszacowania ani też przed uprawomocnieniem się wyroku, na podstawie którego wszczęto egzekucję.

Stosownie do art. 987 Kodeksu postępowania cywilnego:

Po zamknięciu przetargu sąd w osobie sędziego, pod którego nadzorem odbywa się licytacja, wydaje na posiedzeniu jawnym postanowienie co do przybicia na rzecz licytanta, który zaofiarował najwyższą cenę, po wysłuchaniu tak jego, jak i obecnych uczestników.

Zgodnie z art. 998 § 1 ww. ustawy:

Po uprawomocnieniu się przybicia i wykonaniu przez nabywcę warunków licytacyjnych lub postanowienia o ustaleniu ceny nabycia i wpłaceniu całej ceny przez Skarb Państwa sąd wydaje postanowienie o przysądzeniu własności.

Jak wynika z art. 999 § 1 zdanie pierwsze ww. ustawy:

Prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności przenosi własność na nabywcę i jest tytułem do ujawnienia na rzecz nabywcy prawa własności w katastrze nieruchomości oraz przez wpis w księdze wieczystej lub przez złożenie dokumentu do zbioru dokumentów.

Tym samym uprawomocnienie się postanowienia o przysądzeniu własności powoduje przejście własności w zamian za wcześniej uiszczoną cenę.

Jak wskazano powyżej, opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają orzeczenia sądowe, które wywołują takie same skutki jak czynności cywilnoprawne, o których mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Nie można wiec zgodzić się z Pani stanowiskiem, zgodnie z którym postanowienie o przyznaniu własności nieruchomości, wydane przez sąd rejonowy, nie jest orzeczeniem sądu, o którym mowa w art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nabycie przez Panią opisanej we wniosku nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym, wywołuje takie same skutki prawne jak nabycie tego prawa na podstawie umowy sprzedaży i z tej przyczyny podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) w związku z art. 1 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy.

Mając na względzie powyższe przepisy, w szczególności uregulowanie zawarte w art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, należy stwierdzić, że momentem powstania obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych w związku z wydaniem postanowienia sądu o przysądzeniu własności nieruchomości, jest dzień uprawomocnienia się tego postanowienia. Z tym bowiem dniem następuje przeniesienie własności na rzecz nabywcy.

W przedmiotowej sprawie postanowienie (…) r. Sąd Rejonowy w (…) wydał postanowienie o przysądzeniu własności nieruchomości. Postanowienie o przysądzeniu własności nieruchomości do dnia wysłania wniosku o interpretację nie uprawomocniło się, zatem do tej pory nie powstał dla Pani obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych.

Końcowo, odnosząc się do części Pani stanowiska, zgodnie z którym – w kontekście pisma Szefa KAS (znak: DOP10.841.4.2.2023) – nabycie nieruchomości w drodze licytacji komorniczej zrównać można z nabyciem nieruchomości w drodze licytacji publicznej wskazujemy, że w piśmie (które jest zmienioną interpretacją) wyraźnie wskazano, że cyt.: „postanowienie o przyznaniu własności nieruchomości, wydane przez Naczelnika Urzędu Skarbowego, nie jest orzeczeniem sądu. Oprócz wymienionych w punkcie 1 art. 1 ust. 1 ustawy p.c.c. czynności cywilnoprawnych ustawodawca w punkcie 3 tej samej jednostki redakcyjnej wskazał bowiem, że opodatkowaniu podlegają także orzeczenia sądów, w tym również polubownych oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione m.in. w punkcie 1. (…). Wyjątkiem od tej zasady są jedynie zdarzenia udokumentowane orzeczeniami sądów, w tym również polubownych oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne, zdefiniowane w ustawie. W postępowaniu egzekucyjnym w administracji postanowienia wydaje jednak nie sąd, ale organ egzekucyjny”.

Tym samym, nabycia na podstawie ww. tytułów nie mogą być traktowane analogicznie, ponieważ zostały dokonane w innych trybach. W przedstawionym we wniosku opisie stanu faktycznego wprost wskazała Pani, że postanowienie o przysądzeniu własności nieruchomości wydane zostało przez Sąd Rejonowy a nie przez Naczelnika Urzędu Skarbowego (jak w sytuacji wskazanej w ww. piśmie). To – jak wynika z art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych – przesądza o opodatkowaniu tego nabycia podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Należy bowiem ponownie podkreślić, że jeżeli orzeczenia sądów (w analizowanej sprawie jest nim Sąd Rejonowy) wywołują takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w art. 1 ust. 1 pkt 1 przedmiotowej ustawy, to podlegają one opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Końcowo, odnosząc się do przywołanego przez Panią pisma (znak: DOP10.841.4.2.2023) Organ zwraca uwagę na pismo Szefa KAS (znak: DPP10/DOP8.841.14.2020), z którego wynika, że cyt.: „postanowienie Sądu które zostało wydane w stosunku do Wnioskodawczyni przeniosło prawo własności nieruchomości na wierzyciela czyli Wnioskodawczynię i ma takie same skutki jak umowa sprzedaży”.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634, ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA).

Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.