Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe

Odpowiedzialność podatkowa płatnika i inkasenta

Pojęcie płatnika

Płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania podatku oraz wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu (art. 8 Ordynacji podatkowej).

O tym, kto jest płatnikiem, a także o obowiązkach, jakie ciążą na płatniku, decydują ustawy normujące poszczególne podatki. Prawo nie przewiduje możliwości dobrowolnego nadania statusu prawnego płatnika na podstawie umowy podatnika ani decyzji organu podatkowego (W. Modzelewski, Wstęp do nauki prawa podatkowego, s. 52).

Najliczniejsza grupa płatników ustala i pobiera podatek dochodowy od osób fizycznych. Jest to związane z faktem, iż podatnikami tego podatku są przede wszystkim osoby fizyczne nie prowadzące działalności gospodarczej, w tym osoby starsze i młodzież, nie posiadające dostatecznej wiedzy w dziedzinie podatkowej. Wprowadzenie dla tej grupy podatników instytucji płatnika jest zatem związane z usprawnieniem poboru należnych podatków. W myśl przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, płatnikami są: zakłady pracy – od wynagrodzeń wypłacanych pracownikom oraz innych dochodów, spółdzielnie rolnicze i inne spółdzielnie zajmujące się produkcją rolną – od wypłacanych dniówek i udziałów w dochodzie podzielonym, organy rentowe (ZUS, KRUS) – od wypłaconych świadczeń emerytalnych i rentowych oraz zasiłków, organy zatrudnienia – od świadczeń wypłacanych z Funduszu Pracy oraz z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, banki – od wypłaconych emerytur i rent zagranicznych, a także w odniesieniu do niektórych wypłat, spółdzielnie – od oprocentowania wkładów pieniężnych członków spółdzielni zaliczonego w ciężar jej kosztów, areszty śledcze i zakłady karne, uczelnie w stosunku do stypendiów, oddziały Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, osoby fizyczne będące podmiotami gospodarczymi oraz osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, dokonujące podatnikom wypłat z tytułu osobiście wykonywanej działalności, umów zlecenia i umów o dzieło.

Natomiast ustawa z dnia 28 lipca 1993 r. o podatku od spadków i darowizn nakłada obowiązek pobrania i odprowadzenia podatku na: notariuszy sporządzających akty darowizny, państwowe osoby prawne, spółdzielnie itd. będące dłużnikami spadkodawcy, które przy zapłacie długu muszą potrącić i przekazać do właściwego urzędu skarbowego podatek od nabycia spadku należny spadkodawcy.