Wersja obowiązująca od 2015-07-04 do 2021-01-01

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 173 ust. 3 oraz art. 182 ust. 1,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (¹),

uwzględniając opinię Komitetu Regionów (²),

stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą (³),

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Celem Unii jest wzmocnienie bazy naukowej i technologicznej poprzez utworzenie europejskiej przestrzeni badawczej (EPB) umożliwiającej swobodny przepływ naukowców, wiedzy naukowej i technologii, a także poprzez zachęcanie Unii do czynienia postępów na drodze do społeczeństwa wiedzy i stawania się bardziej konkurencyjną i zrównoważoną gospodarką, w dziedzinie przemysłowej. Dążąc do osiągnięcia tego celu, Unia powinna prowadzić działania w zakresie badań, rozwoju technologicznego, demonstracji i innowacji, promować współpracę międzynarodową, upowszechniać i optymalizować wyniki oraz promować szkolenia i mobilność.

(2) Celem Unii jest również zapewnienie warunków niezbędnych dla konkurencyjności unijnego przemysłu. W związku z tym podejmowane działanie powinno zmierzać do wspierania lepszego wykorzystania potencjału przemysłowego polityk w zakresie innowacji, badań naukowych i rozwoju technologicznego

(3) Unia dąży do realizacji strategii „Europa 2020”, w której określono cele inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu, podkreślając rolę badań naukowych i innowacji jako zasadniczych czynników sprzyjających dobrej sytuacji społeczno-gospodarczej oraz zrównoważeniu środowiskowemu, a także stawia przed sobą zadanie zwiększenia wydatków na badania i rozwój w celu przyciągnięcia inwestycji prywatnych, które stanowiłyby do dwóch trzecich ogółu inwestycji, osiągając tym samym łączny cel na poziomie 3 % produktu krajowego brutto (PKB) do 2020 r., przy jednoczesnym opracowaniu wskaźnika intensywności innowacji. Budżet ogólny Unii powinien odzwierciedlać ten ambitny cel poprzez radykalne przejście w kierunku finansowania przyszłościowych inwestycji, takich jak badania, rozwój i innowacje. W tym kontekście inicjatywa przewodnia strategii „ Europa 2020” „Unia innowacji” określa strategiczne i zintegrowane podejście do badań naukowych i innowacji, ustanawiając ramy i cele, do których realizacji powinno się w przyszłości przyczyniać finansowanie Unii przeznaczone na badania naukowe i innowacje. Badania naukowe i innowacje są także zasadniczymi czynnikami dla pozostałych inicjatyw przewodnich strategii „Europa 2020”, zwłaszcza „Europy efektywnie korzystającej z zasobów”, „Polityki przemysłowej w erze globalizacji” oraz „Europejskiej agendy cyfrowej”, a także innych celów w zakresie polityki działania takich jak polityka w zakresie klimatu i energii. Ponadto ważną rolę dla osiągnięcia celów strategii „Europa 2020” związanych z badaniami i innowacją ma do odegrania polityka spójności, poprzez budowanie potencjału i umożliwienie osiągnięcia doskonałości.

(4) W komunikacie Komisji z dnia 19 października 2010 r. zatytułowanym „Przegląd budżetu Unii” przedstawiono kluczowe zasady, które powinny lec u podstaw przyszłego budżetu ogólnego Unii, mianowicie skupienie się na instrumentach o dowiedzionej unijnej wartości dodanej, większe ukierunkowanie na wyniki i pozyskiwanie innych publicznych oraz prywatnych źródeł finansowania. Zaproponowano w nim także objęcie pełnego zestawu instrumentów Unii w zakresie badań naukowych i innowacji wspólnymi ramami strategicznymi.

(5) W rezolucji z dnia 11 listopada 2010 r. (⁴) Parlament Europejski wezwał do radykalnego uproszczenia finansowania badań naukowych i innowacji w Unii, w rezolucji z dnia 12 maja 2011 r. (⁵) podkreślił znaczenie „Unii innowacji” dla przeobrażenia Europy na potrzeby funkcjonowania w świecie po kryzysie, w rezolucji z dnia 8 czerwca 2011 r. (⁶) zwrócił uwagę na ważne wnioski płynące z oceny śródokresowej siódmego programu ramowego, a w rezolucji z dnia 27 września 2011 r. (⁷) poparł koncepcję wspólnych ram strategicznych finansowania badań naukowych i innowacji

(6) Dnia 26 listopada 2010 r. Rada wezwała do skoncentrowania przyszłych programów finansowania Unii w większym stopniu na priorytetach strategii „Europa 2020”, do podjęcia kwestii wyzwań społecznych i kluczowych technologii, ułatwiania współpracy badawczej i badań stymulowanych przez przemysł, usprawnienia instrumentów, radykalnego uproszczenia dostępu, skrócenia czasu wprowadzenia na rynek i do dalszego wzmacniania doskonałości.

(7) Podczas posiedzenia dnia 4 lutego 2011 r. Rada Europejska poparła koncepcję wspólnych ram strategicznych unijnego finansowania badań naukowych i innowacji w celu zwiększenia efektywności takiego finansowania na poziomie krajowym i unijnym oraz wezwała Unię do szybkiego usunięcia pozostałych przeszkód dla przyciągania talentów i inwestycji w celu finalizacji do 2014 r. europejskiej przestrzeni badawczej oraz utworzenia faktycznie jednolitego rynku wiedzy, badań naukowych i innowacji.

(8) W zielonej księdze Komisji z dnia 9 lutego 2011 r. zatytułowanej „Jak zmienić wyzwania w możliwości: wspólne ramy strategiczne dla finansowania unijnego na rzecz badań naukowych i innowacji” wskazano kluczowe kwestie dotyczące sposobu osiągnięcia ambitnych celów, określonych w komunikacie Komisji z dnia 19 października 2010 r., i zapoczątkowano szerokie konsultacje, w trakcie których wiele zainteresowanych stron i instytucji Unii w dużej mierze zgodziło się z koncepcjami przedstawionymi we wspomnianym dokumencie.

(9) Znaczenie spójnego strategicznego podejścia podkreślono również w opiniach przedstawionych dnia 3 czerwca 2011 r. przez Komitet Europejskiej Przestrzeni Badawczej i Innowacji (ERAC), dnia 30 czerwca 2011 r. (⁸) przez Komitet Regionów oraz dnia 13 lipca 2011 r. (⁹) przez Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny.

(10) W swoim komunikacie z dnia 29 czerwca 2011 r. zatytułowanym „ Budżet z perspektywy „Europy 2020”” Komisja zaproponowała, aby do jednych wspólnych ram strategicznych finansowania unijnego na rzecz badań naukowych i innowacji włączono obszary objęte siódmym programem ramowym Wspólnoty Europejskiej w zakresie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji (2007–2013) („siódmy program ramowy”) przyjętym decyzją nr 1982/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (¹⁰) oraz poświęconą innowacjom część programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji (2007–2013) ustanowionego decyzją nr 1639/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (¹¹), a także Europejski Instytut Innowacji i Technologii („EIT”) ustanowiony rozporządzeniem (WE) nr 294/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady (¹²), co ma przyczynić się do osiągnięcia określonego w strategii „Europa 2020” celu zwiększenia do 2020 r. wydatków na badania i rozwój do poziomu 3 % PKB. W komunikacie tym Komisja zobowiązała się również do włączenia kwestii zmiany klimatu do programów wydatków Unii oraz do przeznaczenia co najmniej 20 % budżetu ogólnego Unii na cele związane z klimatem.

Działania w dziedzinie klimatu i zasobooszczędność to dwa wzajemnie uzupełniające się cele mające umożliwić zrównoważony rozwój. Cele szczegółowe odnoszące się do obu tych pojęć powinny być uzupełnione przez inne szczegółowe cele realizowane w ramach programu „Horyzont 2020” – programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji (2014–2020) („Horyzont 2020”), ustanowionego niniejszym rozporządzeniem. W rezultacie oczekuje się, że co najmniej 60 % łącznego budżetu programu „Horyzont 2020” powinno być przeznaczone na działania związane ze zrównoważonym rozwojem. Oczekuje się również, że wydatki związane z klimatem powinny przekroczyć 35 % łącznego budżetu programu „Horyzont 2020”, włączając w to wzajemnie zgodne środki poprawiające zasobooszczędność. Komisja powinna przedstawić informacje dotyczące zakresu wsparcia celów w dziedzinie zmiany klimatu i wyników osiągniętych w tym względzie. Wydatki związane z klimatem w ramach programu „Horyzont 2020” powinny być kontrolowane zgodnie z metodyką opisaną w tym komunikacie.

(11) Program „Horyzont 2020”, skupia się na trzech priorytetach: utworzeniu doskonałej bazy naukowej, aby wzmocnić zdolność Unii do osiągania światowej klasy wybitnych osiągnięć naukowych, promowaniu wiodącej pozycji w przemyśle w celu wspierania przedsiębiorstw, w tym mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), i innowacyjności, oraz na stawianiu czoła wyzwaniom społecznym, aby zareagować bezpośrednio na wyzwania określone w strategii „Europa 2020” poprzez wsparcie działań obejmujących pełny cykl od badań po rynek. Program „Horyzont 2020” powinien wspierać wszystkie etapy łańcucha badawczo-innowacyjnego, w tym innowacje niemające charakteru technicznego, innowacje społeczne, a także działania bliższe rynkowi, z uwzględnieniem działań w zakresie innowacji i badań mających różną stopę finansowania według zasady, zgodnie z którą im bliżej rynku znajduje się wspierane działanie, tym większe powinno być dodatkowe finansowanie z innych źródeł. Działania bliższe rynkowi obejmują innowacyjne instrumenty finansowe i zmierzają do zaspokojenia potrzeb badawczych szerokiego wachlarza unijnych polityk poprzez położenie nacisku na możliwie najszersze wykorzystanie wiedzy uzyskanej poprzez wspierane działania, aż po wykorzystanie tej wiedzy w charakterze komercyjnym. Priorytety programu „Horyzont 2020” powinny również być wspierane poprzez program badawczo-szkoleniowy w dziedzinie jądrowej, ustanowiony rozporządzeniem Rady (Euratom) nr 1314/2013 (¹³).

(12) Program „Horyzont 2020” powinien być otwarty na nowych uczestników z myślą o zapewnieniu kompleksowej i doskonałej współpracy z partnerami w całej Unii i celem zapewnienia zintegrowanej europejskiej przestrzeni badawczej (EPB).

(13) Wspólne Centrum Badawcze (JRC) powinno zapewnić unijnym politykom zorientowane na klienta wsparcie naukowe i techniczne, które byłoby zorientowane na klienta, jednocześnie w sposób elastyczny reagując na nowe wymogi polityki.

(14) W kontekście trójkąta wiedzy, łączącego badania naukowe, innowacje i szkolnictwo, wspólnoty wiedzy i innowacji (WWiI) wspierane przez Europejski Instytut Innowacji i Technologii powinny wnieść duży wkład w osiągnięcie celów programu „Horyzont 2020”, w tym w stawianie czoła wyzwaniom społecznym, zwłaszcza poprzez integrację badań naukowych, innowacji i edukacji. EIT powinien wspierać przedsiębiorczość w swych działaniach związanych ze szkolnictwem wyższym, badaniami naukowymi, i innowacjami. W szczególności powinien promować doskonałe kształcenie w dziedzinie przedsiębiorczości i wspierać tworzenie podmiotów rozpoczynających działalność gospodarczą (start-ups)i tzw. firm odpryskowych (spin-off).

(15) Zgodnie z art. 182 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) w programie „Horyzont 2020” ustala się maksymalną ogólną kwotę finansowania działań oraz szczegółowe zasady finansowego udziału Unii w programie, a także poszczególne udziały w każdym przewidzianym działaniu.

(16) Niniejsze rozporządzenie ustanawia pulę środków finansowych na cały okres trwania programu „ Horyzont 2020”, która ma stanowić główną kwotę odniesienia w rozumieniu pkt 17 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 2 grudnia 2013 r. między Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie współpracy w kwestiach dyscypliny budżetowej i należytego zarządzania finansami (¹⁴), dla Parlamentu Europejskiego i Rady w trakcie corocznej procedury budżetowej.

(17) Odpowiednią część budżetu na infrastrukturę badawczą powinno się przeznaczyć na e-infrastrukturę.

(18) Działania w ramach celu szczegółowego „Przyszłe i powstające technologie (FET)” powinny uzupełniać działania w ramach innych elementów programu „Horyzont 2020”, a w miarę możliwości należy poszukiwać synergii.

(19) Należy zapewnić poprawne zamknięcie programu „Horyzont 2020” i wcześniejszych programów, w szczególności w odniesieniu do kontynuacji wieloletnich uzgodnień dotyczących zarządzania nimi takich jak finansowanie pomocy technicznej i administracyjnej.

(20) Uproszczenie jest podstawowym celem programu „Horyzont 2020” i powinno znaleźć pełne odbicie w jego projekcie, zasadach, zarządzaniu finansowym i realizacji. Program „Horyzont 2020” powinien zmierzać do silnego zaangażowania uniwersytetów, ośrodków badawczych, przemysłu, a w szczególności MŚP, oraz być otwarty na nowych uczestników, zapewniając pełny zakres wsparcia dla badań naukowych i innowacji w jednych wspólnych ramach strategicznych, w tym usprawniony zbiór form wsparcia, a także bazując na zasadach uczestnictwa mających zastosowanie do wszystkich działań objętych programem „Horyzont 2020”. Prostsze zasady finansowania powinny ograniczyć koszty administracyjne uczestnictwa oraz przyczynią się do zapobiegania błędom finansowym i ograniczenia ich liczby.

(21) Program „Horyzont 2020” powinien przyczynić się do realizacji celów europejskich partnerstw innowacyjnych zgodnie z inicjatywą przewodnią „Unia innowacji”, skupiając wszystkie podmioty zaangażowane w łańcuch badań i innowacji w celu usprawnienia, uproszczenia i lepszej koordynacji instrumentów i inicjatyw.

(22) Dążąc do pogłębienia związków między nauką a społeczeństwem i do wzmocnienia społecznego zaufania do nauki, program „Horyzont 2020” powinien sprzyjać świadomemu zaangażowaniu obywateli i społeczeństwa obywatelskiego w sprawy badań naukowych i innowacji poprzez promowanie edukacji naukowej, zapewnienie szerszego dostępu do wiedzy naukowej, rozwój odpowiedzialnych agend w dziedzinie badań naukowych i innowacji, wychodzących naprzeciw troskom i oczekiwaniom obywateli i społeczeństwa obywatelskiego, a także poprzez ułatwienie im uczestnictwa w działaniach realizowanych w ramach programu „Horyzont 2020” . Zaangażowaniu obywateli i społeczeństwa obywatelskiego powinny towarzyszyć działania popularyzatorskie służące uzyskaniu i podtrzymaniu społecznego poparcia dla programu „Horyzont 2020”.

(23) Należy zapewnić właściwą równowagę pomiędzy małymi i większymi projektami w ramach priorytetu „Wyzwań społecznych” i celu szczegółowego „Wiodącej pozycji w zakresie technologii prorozwojowych i przemysłowych”.

(24) Realizacja programu „Horyzont 2020” powinna uwzględniać nowe możliwości i potrzeby związane z nauką i technologią, przemysłem, polityką i społeczeństwem. Agendy powinny być opracowywane w ścisłej współpracy z zainteresowanymi stronami ze wszystkich sektorów; należy również zachować elastyczność pozwalającą reagować na zmiany sytuacji. W trakcie realizacji programu „Horyzont 2020” należy stale zasięgać porad zewnętrznych, korzystając również ze stosownych struktur, takich jak europejskie platformy technologiczne, inicjatywy w zakresie wspólnego planowania programowania, europejskie partnerstwa innowacyjne, a także porad oferowanych przez panele naukowe, takie jak panel naukowy ds. zdrowia.

(25) Działania prowadzone w ramach programu „ Horyzont 2020” powinny promować równość między kobietami a mężczyznami w dziedzinie badań i innowacji, w szczególności poprzez eliminację podstawowych przyczyn braku równowagi płci, poprzez wykorzystanie pełnego potencjału naukowców obu płci oraz poprzez uwzględnienie aspektu płci w projektach z dziedziny badań i innowacji, a także poprzez zwracanie szczególnej uwagi na zapewnienie równowagi płci, z zastrzeżeniem sytuacji w danej dziedzinie badań naukowych i innowacji, w panelach oceniających i innych właściwych gremiach doradczych i eksperckich, z myślą o poprawie jakości badań i stymulowaniu innowacji. Działania powinny również zmierzać do wdrożenia zasad dotyczących równości mężczyzn i kobiet, określonych w art. 2 i 3 Traktatu o Unii Europejskiej oraz w art. 8 TFUE.

(26) Program „Horyzont 2020” powinien przyczynić się do zwiększenia atrakcyjności zawodu naukowca w Unii. Należy uwzględnić Europejską kartę naukowca i Kodeks postępowania przy rekrutacji pracowników naukowych, jak określono w zaleceniu Komisji z dnia 11 marca 2005 (¹⁵), jak również inne stosowne dokumenty ramowe określone w kontekście EPB, szanując jednocześnie ich dobrowolny charakter.

(27) Aby móc konkurować na poziomie globalnym, skutecznie stawić czoła poważnym wyzwaniom społecznym oraz osiągnąć cele strategii „Europa 2020”, Unia powinna w pełni wykorzystywać swoje zasoby ludzkie. W tym kontekście program „Horyzont 2020” powinien również przyczynić się do utworzenia EPB, wspierając opracowanie warunków ramowych pomagających naukowcom europejskim pozostać w Europie lub powrócić do niej, przyciągnąć naukowców z całego świata i zwiększyć poprawić atrakcyjność Europy dla najlepszych naukowców.

(28) Aby zintensyfikować obieg wiedzy i korzystanie z niej, należy zapewnić otwarty dostęp do publikacji naukowych. Ponadto należy promować otwarty dostęp do danych naukowych pochodzących z badań finansowanych ze środków publicznych przyznanych w ramach programu „ Horyzont 2020”, uwzględniając ograniczenia związane z ochroną prywatności, bezpieczeństwa narodowego oraz praw własności intelektualnej.

(29) W trakcie działań w zakresie badań i innowacji wspieranych z programu „Horyzont 2020” powinny być przestrzegane podstawowe zasady etyczne. Należy uwzględnić opinie Europejskiej Grupy do spraw Etyki w Nauce i Nowych Technologiach. Prowadząc działania badawcze należy uwzględniać art. 13 TFUE, a także ograniczać wykorzystywanie zwierząt w badaniach i testach, a w dalszej perspektywie ostatecznie zaprzestać ich wykorzystywania w tym celu. Wszystkie działania należy prowadzić przy zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzi zgodnie z art. 168 TFUE.

(30) Program „Horyzont 2020” powinien odpowiednio uwzględniać równe traktowanie i zasadę niedyskryminowania w projektach z dziedziny badań i innowacji na wszystkich etapach cyklu badawczego.

(31) Komisja nie zachęca jednoznacznie do wykorzystywania ludzkich zarodkowych komórek macierzystych. Jakiekolwiek wykorzystywanie ludzkich komórek macierzystych – pobranych od osób dorosłych lub z zarodków – uzależnione jest od oceny naukowców w zależności od celów, które zamierzają oni osiągnąć oraz podlega rygorystycznej ocenie etycznej. Nie należy finansować projektów wykorzystujących ludzkie zarodkowe komórki macierzyste, które nie uzyskały niezbędnych zatwierdzeń w państwach członkowskich. Nie należy finansować działań zakazanych we wszystkich państwach członkowskich. Nie finansuje się żadnych działań w państwie członkowskim, w którym takie działania są zabronione.

(32) Aby program „Horyzont 2020” mógł osiągnąć maksymalne oddziaływanie, powinien on wchodzić w synergie z innymi programami Unii w takich dziedzinach jak edukacja, przestrzeń kosmiczna, środowisko, energetyka, rolnictwo i rybołówstwo, konkurencyjność i MŚP, bezpieczeństwo wewnętrzne, kultura i media.

(33) Zarówno program „Horyzont 2020” , jak i polityka spójności dążą do pełniejszego zestrojenia z celami strategii „Europa 2020”. Podejście to wymaga wzmożonych synergii pomiędzy programem „Horyzont 2020” i polityką spójności. Dlatego też program „Horyzont 2020” powinien także wchodzić w bliskie interakcje z europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi, co może w szczególności pomóc we wzmocnieniu lokalnych, regionalnych i krajowych zdolności w zakresie badań naukowych i innowacji zwłaszcza w kontekście strategii inteligentnej specjalizacji.

(34) Ważnym źródłem innowacji, wzrostu gospodarczego i miejsc pracy w Europie są MŚP. W związku z tym program „Horyzont 2020” wymaga silnego zaangażowania MŚP, zdefiniowanych w zaleceniu Komisji 2003/361/WE (¹⁶). Powinno to przyczynić się do osiągnięcia celów programu Small Business Act, określonych w komunikacie Komisji z dnia 25 czerwca 2008 r. zatytułowanym „Najpierw myśl na małą skalę” – Program „Small Business Act” dla Europy”. Program „ Horyzont 2020” powinien zapewnić wachlarz środków wspierających działania w zakresie badań i innowacji oraz możliwości MŚP na różnych etapach cyklu innowacyjnego.

(35) Komisja powinna dokonać odpowiednich ocen, by stwierdzić poziom uczestnictwa MŚP w programie „Horyzont 2020”. Jeśli docelowy poziom uczestnictwa wynoszący 20 % połączonych budżetów na cel szczegółowy „Wiodąca pozycja w zakresie technologii wspomagających prorozwojowych i przemysłowych” i priorytet „Wyzwania społeczne” na MŚP nie zostanie osiągnięty, Komisja powinna zbadać przyczyny tej sytuacji i zaproponować niezwłocznie odpowiednie nowe środki umożliwiające MŚP zwiększenie ich udziału.

(36) Realizacja programu „Horyzont 2020” może doprowadzić do opracowania programów uzupełniających z udziałem tylko niektórych państw członkowskich, do uczestnictwa Unii w programach podejmowanych przez kilka państw członkowskich, utworzenia wspólnych przedsiębiorstw („wspólnych przedsięwzięć”) lub innych struktur w znaczeniu przyjętym w art. 184, 185 i 187 TFUE. Takie programy uzupełniające powinny być określone i realizowane w otwarty, przejrzysty i skuteczny sposób.

(37) Aby skrócić drogę od pomysłu do rynku, wykorzystując podejście oddolne, i aby zwiększyć udział przemysłu, MŚP i podmiotów ubiegających się po raz pierwszy o udział w programie „Horyzont 2020”, należy wdrożyć procedurę pilotażową „Szybka ścieżka do innowacji” w ramach celu szczegółowego „Wiodąca pozycja w zakresie technologii prorozwojowych i przemysłowych” oraz w ramach priorytetu „Wyzwania społeczne” . Działania te powinny pobudzić inwestycje sektora prywatnego w badania naukowe i innowacje, promować badania naukowe i innowacje ukierunkowane na tworzenie wartości i przyspieszenie opracowywania technologii służących innowacyjnym produktom, procesom i usługom.

(38) W ramach realizacji programu „Horyzont 2020” powinna zyskać uznanie szczególna funkcja, jaką pełnią uniwersytety w ramach unijnej bazy naukowo-technologicznej będące instytucjami doskonałości w szkolnictwie wyższym, badaniach naukowych i innowacjach, odgrywające kluczową rolę w łączeniu europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego i EPB.

(39) Mając na uwadze osiągnięcie największego możliwego oddziaływania wynikającego z unijnego finansowania, program „Horyzont 2020” powinien zapewnić ściślejsze synergie – mogące także przybrać postać partnerstw publiczno-publicznych z międzynarodowymi, krajowymi i regionalnymi programami wspierającymi badania naukowe i innowacje. W tym kontekście program „Horyzont 2020” powinien zachęcać do optymalnego wykorzystania zasobów i unikać niepotrzebnego powielania wysiłków.

(40) Większe oddziaływanie powinno zostać osiągnięte poprzez połączenie programu „Horyzont 2020” z finansowaniem z sektora prywatnego w ramach partnerstw publiczno-prywatnych w kluczowych obszarach, w których badania naukowe i innowacje mogą przyczynić się do osiągnięcia ogólniejszych celów Europy w zakresie konkurencyjności, przyciągnąć prywatne inwestycje i pomóc w stawieniu czoła wyzwaniom społecznym. Te partnerstwa powinny opierać się na długoterminowym zobowiązaniu obejmującym zrównoważony udział wszystkich partnerów, rozliczalność z osiągnięcia celów i zgodność ze strategicznymi celami Unii w zakresie badań, rozwoju i innowacji. Zarządzanie tymi partnerstwami i ich funkcjonowanie powinny być otwarte, przejrzyste, skuteczne i wydajne oraz umożliwić uczestnictwo szerokiemu spektrum zainteresowanych podmiotów prowadzących działalność w swoich dziedzinach. Partnerstwa publiczno-prywatne w formie wspólnych inicjatyw technologicznych uruchomionych w oparciu o Siódmy Program Ramowy mogą być kontynuowane z wykorzystaniem struktur odpowiednich dla ich celu.

(41) Program „Horyzont 2020” powinien promować współpracę z państwami trzecimi opartą na wspólnocie interesów i wzajemnych korzyściach. Współpraca międzynarodowa w dziedzinie nauki, technologii i innowacji powinna przyczyniać się do osiągnięcia celów strategii „Europa 2020”, mając na uwadze wzmocnienie konkurencyjności, stawianie czoła wyzwaniom społecznym i wspieranie polityki zewnętrznej Unii oraz polityki rozwojowej, w tym poprzez stworzenie synergii z programami zewnętrznymi oraz wsparcie zaangażowania Unii w zobowiązania międzynarodowe takie jak osiągnięcie milenijnych celów rozwoju ONZ. Należy utrzymać działania w ramach współpracy międzynarodowej przynajmniej na poziomie siódmego programu ramowego.

(42) Aby zapewnić równe szanse wszystkim przedsiębiorstwom działającym na rynku wewnętrznym, finansowanie w ramach programu „ Horyzont 2020” należy zaprojektować w sposób zgodny z zasadami pomocy państwa, tak aby zapewnić efektywność wydatków publicznych i zapobiec zakłóceniom na rynku takim jak wypieranie finansowania prywatnego, tworzenie nieskutecznych struktur rynkowych lub utrzymywanie niewydajnych przedsiębiorstw.

(43) W dniu 4 lutego 2011 r. Rada Europejska uznała potrzebę nowego podejścia do kontroli i zarządzania ryzykiem w unijnym finansowaniu badań naukowych, wzywając do ustalenia nowej równowagi między zaufaniem a kontrolą oraz między ponoszeniem ryzyka a unikaniem go. W swojej rezolucji z dnia 11 listopada 2010 r. w sprawie uproszczenia w realizacji programów ramowych w zakresie badań naukowych Parlament Europejski wezwał do pragmatycznego przejścia do administracyjnego i finansowego uproszczenia oraz stwierdził, że zarządzanie europejskim finansowaniem badań naukowych powinno w większym stopniu opierać się na zaufaniu do uczestników i odznaczać się większą tolerancją ryzyka. W sprawozdaniu z oceny śródokresowej siódmego programu ramowego UE stwierdza się, że potrzebne jest bardziej radykalne podejście, które umożliwi przełom w dążeniu do uproszczenia, oraz że należy zmienić stosunek równowagi między ryzykiem a zaufaniem.

(44) Należy chronić interesy finansowe Unii Europejskiej z zastosowaniem proporcjonalnych środków w całym cyklu wydatkowania, w tym prewencji, wykrywania i analizy nieprawidłowości, odzyskiwania środków straconych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, nakładania kar. Zmieniona strategia kontroli, przenosząca nacisk z minimalizacji poziomu błędu na kontrolę opartą na analizie ryzyka i na wykrywanie nadużyć finansowych, powinna ograniczyć obciążenia ponoszone przez uczestników w związku z kontrolą.

(45) Ważne jest zapewnienie należytego zarządzania finansami w programie „Horyzont 2020” oraz jego realizacja w możliwie najbardziej skuteczny i przyjazny dla użytkownika sposób, przy jednoczesnym zagwarantowaniu pewności prawa i dostępności programu „Horyzont 2020” dla wszystkich uczestników. Należy zapewnić zgodność z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 (¹⁷) oraz z wymogami uproszczenia i lepszego stanowienia prawa.

(46) Skuteczne zarządzanie efektywnością, w tym ocena i monitorowanie, wymaga opracowania specjalnych wskaźników efektywności umożliwiających pomiar w czasie, realistycznych i odzwierciedlających logikę interwencji oraz odpowiednich dla właściwej hierarchii celów i działań. Należy wprowadzić odpowiednie mechanizmy koordynacji między realizacją i monitorowaniem programu „Horyzont 2020” a monitorowaniem postępu, osiągnięć i funkcjonowania EPB.

(47) W ramach oceny śródokresowej programu „Horyzont 2020” do końca 2017 r. należy poddać dogłębnej ocenie zarówno istniejące jak i nowe partnerstwa publiczno-prywatne, w tym wspólne inicjatywy technologiczne; ocena ta powinna obejmować między innymi analizę ich otwartości, przejrzystości i skuteczności. Ocena ta powinna uwzględnić ocenę EIT w myśl rozporządzenia (WE) nr 294/2008, aby umożliwić ocenę opartą na wspólnych zasadach.

(48) Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia, mianowicie wzmocnienie ogólnych ram badań i innowacji oraz koordynacja wysiłków badawczych w całej Unii nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na zapobieganie powielaniu, utrzymanie masy krytycznej w kluczowych dziedzinach i zapewnienie optymalnego wykorzystania finansowania publicznego, możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może przyjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza działania konieczne do osiągnięcia wspomnianych celów.

(49) Ze względu na kwestie pewności prawa i jasności decyzja nr 1982/2006/WE powinna zostać uchylona,

PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

TYTUŁ I

POSTANOWIENIA OGÓLNE

Artykuł 1

Przedmiot

Niniejszym rozporządzeniem ustanawia się „Horyzont 2020” – program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji (2014– 2020) („Horyzont 2020”) oraz określa się ramy zarządzania wsparciem przez Unię działań w zakresie badań naukowych i innowacji, a tym samym wzmocnienia europejskiej bazy naukowo-technicznej oraz promowania korzyści dla społeczeństwa, a także lepszego wykorzystania gospodarczego i przemysłowego potencjału polityk w zakresie innowacji, badań i rozwoju technologicznego.

Artykuł 2

Definicje

Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

1) „działania w zakresie badań i innowacji” oznaczają całe spektrum działań związanych z badaniami, rozwojem technologicznym, demonstracją i innowacjami, w tym promowanie współpracy z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi, upowszechnianie i optymalizację wyników oraz promowanie szkoleń wysokiej jakości i mobilności naukowców w Unii;

2) „działania bezpośrednie” oznaczają działania w zakresie badań i innowacji podejmowane przez Komisję za pośrednictwem Wspólnego Centrum Badawczego (JRC);

3) „działania pośrednie” oznaczają działania w zakresie badań i innowacji, którym Unia zapewnia wsparcie finansowe i które są podejmowane przez uczestników;

4) „partnerstwo publiczno-prywatne” oznacza partnerstwo, w którym partnerzy z sektora prywatnego, Unii oraz, w stosownych przypadkach, inne strony – takie jak organy sektora publicznego – zobowiązują się do wspólnego wspierania opracowania i realizacji programu lub działalności w zakresie badań i innowacji;

5) „ partnerstwo publiczno-publiczne” oznacza partnerstwo, w którym organy sektora publicznego lub organy mające obowiązek świadczenia usług publicznych na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym lub międzynarodowym oraz Unia zobowiązują się do wspólnego wspierania opracowania i realizacji programu lub działalności w zakresie badań i innowacji;

6) „infrastruktura badawcza” obejmuje urządzenia, zasoby i usługi, które są wykorzystywane przez środowiska naukowe do prowadzenia badań i wspierania innowacji w swoich dziedzinach. W odpowiednich przypadkach może być ona wykorzystywana do celów innych niż badawcze, na przykład do celów edukacyjnych lub świadczenia usług publicznych. Infrastruktura ta obejmuje: kosztowną aparaturę naukową (lub zestawy przyrządów); zasoby oparte na wiedzy, takie jak zbiory, archiwa lub dane naukowe; e-infrastrukturę taką jak dane i systemy komputerowe oraz sieci komunikacyjne, inne obiekty infrastruktury o unikatowym charakterze, które są niezbędne do osiągnięcia doskonałości w dziedzinie badań naukowych i innowacji. Takie obiekty infrastruktury mogą być zlokalizowane w jednym miejscu, mieć charakter wirtualny lub rozproszony.

7) „strategia inteligentnej specjalizacji” ma takie samo znaczenie jak strategia inteligentnej specjalizacji w rozumieniu art. 2 pkt 3 rozporządzenia (UE) nr 1303/2013 (rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (¹⁸)

Artykuł 3

Ustanowienie programu „Horyzont 2020”

Niniejszym ustanawia się program „Horyzont 2020” na okres od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2020 r.

Artykuł 4

Unijna wartość dodana

Celem programu „Horyzont 2020” jest maksymalne zwiększenie wartości dodanej i oddziaływania w skali Unii przez skoncentrowanie się na celach i działaniach, których skuteczna realizacja przez działające samodzielnie państwa członkowskie nie jest możliwa. Program „Horyzont 2020” odgrywa główną rolę w osiągnięciu celów strategii „Europa 2020” w zakresie inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu (strategia „Europa 2020”)poprzez stworzenie wspólnych ram strategicznych unijnego finansowania doskonałych badań naukowych i innowacji, co ma przyciągać tym samym prywatne i publiczne inwestycje, sprzyjając tworzeniu nowych miejsc pracy i zapewnieniu długotrwałej równowagi, wzrostu, rozwoju gospodarczego, włączenia społecznego i konkurencyjności przemysłowej, a także podejmowaniu wyzwań społecznych w całej Unii.

Artykuł 5

Cel ogólny, priorytety i cele szczegółowe

1. Celem ogólnym programu „Horyzont 2020” jest przyczynianie się do zbudowania społeczeństwa i gospodarki opartych na wiedzy i innowacjach w Unii poprzez pozyskanie dodatkowych nakładów na badania, rozwój i innowacje, wnosząc w ten sposób wkład w osiągnięcie celów w zakresie badań i rozwoju, w tym założonego celu wydatkowania 3 % PKB na finansowanie badań naukowych i rozwoju w całej Unii do 2020 r. W ten sposób wspiera on realizację strategii „Europa 2020” oraz innych kierunków polityki Unii, a także urzeczywistnienie i funkcjonowanie EPB. Pierwszą grupę stosownych wskaźników efektywności dla mierzenia postępu w realizacji celu ogólnego określono we wstępie załącznika I.

2. Cel ogólny, określony w ust. 1 zostaje osiągnięty w ramach trzech wspierających się wzajemnie priorytetów dotyczących:

a) doskonałej bazy naukowej;

b) wiodącej pozycji w przemyśle;

c) wyzwań społecznych.

Cele szczegółowe odpowiadające każdemu z tych trzech priorytetów przedstawiono w częściach I–III załącznika I, wraz z ogólnymi kierunkami działań.

3. Cel ogólny ustanowiony w ust. 1 ma być także realizowany poprzez cele szczegółowe „ Upowszechnianie doskonałości i zapewnianie szerszego uczestnictwa” oraz „Nauka z udziałem społeczeństwa i dla społeczeństwa” są przedstawione odpowiednio w częściach IV i V załącznika I wraz z ogólnymi kierunkami działań.

4. JRC przyczynia się do osiągnięcia celu ogólnego i priorytetów określonych w ust. 1 i 2, odpowiednio, poprzez wsparcie naukowo-techniczne polityk Unii we współpracy z odpowiednimi krajowymi i regionalnymi zainteresowanymi stronami związanymi z badaniami naukowymi, w odpowiednich przypadkach, na przykład w zakresie opracowania strategii inteligentnej specjalizacji. Cel szczegółowy oraz ogólne kierunki działań przedstawiono w części VI załącznika I.

5. Europejski Instytut Innowacji i Technologii (EIT) wnosi wkład w osiągnięcie celu ogólnego i priorytetów określonych odpowiednio w ust. 1 i 2 oraz celu szczegółowego polegającego na integracji trójkąta wiedzy łączącego szkolnictwo wyższe, badania naukowe i innowacje. Stosowne wskaźniki efektywności EIT przedstawiono we wstępie załącznika I, a cel szczegóły kierunkami działań – w części VII załącznika I.

6. W ramach priorytetów, cele szczegółowe i ogólne kierunki działań, o których mowa w ust. 2 i 3, mogą być uwzględnione nowe i nieprzewidziane potrzeby powstające w okresie realizacji programu „Horyzont 2020”. W odpowiednio uzasadnionych przypadkach może to dotyczyć reagowania na pojawiające się możliwości, kryzysy i zagrożenia, jak również potrzeby związane z tworzeniem nowych kierunków polityki Unii.

Artykuł 6

Budżet

1. [1] Pula środków finansowych przeznaczona na realizację programu „Horyzont 2020” wynosi 74 828,3 mln EUR według cen bieżących, z czego maksymalnie 72 445,3 mln EUR przeznacza się na działania na podstawie tytułu XIX TFUE.

Roczne środki zatwierdzane są przez Parlament Europejski i Radę w granicach wieloletnich ram finansowych.

2. [2] Kwotę przeznaczoną na działania na podstawie tytułu XIX TFUE rozdziela się między priorytety określone w art. 5 ust. 2 niniejszego rozporządzenia w następujący sposób:

a) Doskonała baza naukowa – 24 232,1 mln EUR według cen bieżących;

b) Wiodąca pozycja w przemyśle – 16 466,5 mln EUR według cen bieżących;

c) Wyzwania społeczne – 28 629,6 mln EUR według cen bieżących.

Maksymalna łączna kwota finansowego wkładu Unii z programu „Horyzont 2020” w cele szczegółowe określone w art. 5 ust. 3 i działania bezpośrednie JRC nienależące do obszaru badań jądrowych jest następująca:

(i) „Upowszechnianie doskonałości i zapewnianie szerszego uczestnictwa” – 816,5 mln EUR według cen bieżących;

(ii) „Nauka z udziałem społeczeństwa i dla społeczeństwa” – 444,9 mln EUR według cen bieżących;

(iii) działania bezpośrednie JRC nienależące do obszaru badań jądrowych – 1 855,7 mln EUR według cen bieżących.

Orientacyjny podział na priorytety i cele szczegółowe, określone w art. 5 ust. 2 i 3, przedstawiono w załączniku II.

3. [3] EIT jest finansowany za pomocą maksymalnego wkładu z programu „Horyzont 2020” w wysokości 2 383 mln EUR według cen bieżących, jak określono w załączniku II.

4. Pula środków finansowych programu „Horyzont 2020” może obejmować wydatki związane z działaniami przygotowawczymi, monitorowaniem, kontrolą, audytami i oceną, niezbędne do zarządzania programem „Horyzont 2020” i osiągania jego celów, zwłaszcza zaś wydatki poniesione z tytułu analiz i spotkań ekspertów, o ile są one związane z celami ogólnymi programu „Horyzont 2020”, wydatki na sieci informatyczne służące przetwarzaniu i wymianie informacji oraz wszelkie inne wydatki w związku ze wsparciem technicznym i administracyjnym, poniesione przez Komisję w związku z zarządzaniem programem „Horyzont 2020”.

W razie potrzeby i w odpowiednio uzasadnionych przypadkach w budżecie programu „Horyzont 2020” po 2020 r. można przewidzieć środki na pokrycie wydatków w związku ze wsparciem technicznym i administracyjnym, aby umożliwić zarządzanie działaniami, które nie zostaną zakończone do dnia 31 grudnia 2020 r. Z programu „Horyzont 2020” nie mogą być finansowane ani budowa ani eksploatacja przedsięwzięć programów Galileo, Copernicus ani Europejskie Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Realizacji Projektu ITER.

5. W celu reagowania na nieprzewidziane sytuacje lub nowe wydarzenia i potrzeby Komisja może, w rezultacie oceny śródokresowej programu „Horyzont 2020”, o której mowa w art. 32 ust. 3 oraz wyników przeglądu EIT, o którym mowa w art. 32 ust. 2, w ramach rocznej procedury budżetowej dokonać przeglądu kwot przeznaczonych na priorytety oraz na cele szczegółowe „Upowszechnianie doskonałości i zapewnianie szerszego uczestnictwa” oraz „Nauka ze społeczeństwem i dla społeczeństwa” określone w ust. 2 niniejszego artykułu oraz w oparciu o orientacyjny podział według celów szczegółowych w ramach tych priorytetów, określony w załączniku II, i wkład w EIT w ust. 3 niniejszego artykułu. Komisja może także, z zastrzeżeniem zachowania tych samych warunków dokonać przesunięcia środków między priorytetami i celami szczegółowymi, jak również EIT, do maksymalnej wysokości wynoszącej 7,5 % łącznego początkowego przydziału dla każdego priorytetu i celów szczegółowych „Upowszechnianie doskonałości i zapewnianie szerszego uczestnictwa” oraz „Nauka ze społeczeństwem i dla społeczeństwa” i do maksymalnej wysokości wynoszącej 7,5 % łącznego początkowego przydziału dla każdego celu szczegółowego oraz do maksymalnej kwoty wynoszącej 7,5 % wkładu do EIT. Nie wolno dokonywać takiego transferu w odniesieniu do kwoty przeznaczonej na bezpośrednie działania JRC w ust. 2 niniejszego artykułu.

Artykuł 7

Stowarzyszenie państw trzecich

1. Program „Horyzont 2020” jest otwarty na stowarzyszenie z:

a) krajami przystępującymi, krajami kandydującymi i potencjalnymi krajami kandydującymi, zgodnie z zasadami ogólnymi i warunkami ogólnymi uczestnictwa tych krajów w programach Unii, ustalonymi w odpowiednich umowach ramowych oraz decyzjach rad stowarzyszenia lub podobnych umowach;

b) członkami Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) lub państwami lub terytoriami objętymi europejską polityką sąsiedztwa spełniającymi wszystkie poniższe kryteria:

(i) duży potencjał naukowy, techniczny i innowacyjny;

(ii) uczestnictwo w przeszłości w pozytywnie zakończonych działaniach w programach UE w zakresie badań naukowych i innowacji;

(iii) uczciwe i sprawiedliwe zarządzanie prawami własności intelektualnej.

c) krajami lub terytoriami stowarzyszonymi z siódmym programem ramowym.

2. Szczegółowe warunki uczestnictwa państw stowarzyszonych w programie „Horyzont 2020”, w tym dotyczące wkładu finansowego opartego na PKB państwa stowarzyszonego, określa się w drodze międzynarodowych umów między Unią a państwami stowarzyszonymi.

Zasady i warunki stowarzyszenia państw EFTA będących stronami Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) są zgodne z postanowieniami tego porozumienia.

TYTUŁ II

REALIZACJA

ROZDZIAŁ I

Realizacja, zarządzanie i formy wsparcia

Artykuł 8

Realizacja w drodze programu szczegółowego i wkładu w EIT

Program „Horyzont 2020” jest realizowany za pomocą skonsolidowanego programu szczegółowego, ustanowionego decyzją Rady nr 743./2013 (¹⁹), w którym sprecyzowano jego cele i szczegółowe zasady realizacji, a także za pomocą finansowego wkładu w EIT.

W programie szczegółowym przewidziano po jednej części dla każdego z trzech priorytetów określonych w art. 5 ust. 2: jedną część dla celu szczegółowego, o którym mowa w art. 5 ust. 3,i jedną część dla działań bezpośrednich JRC nienależących do obszaru badań jądrowych.

Wymagana jest skuteczna koordynacja trzech priorytetów programu „Horyzont 2020”.

Artykuł 9

Zarządzanie

1. Program „Horyzont 2020” wdrażany jest przez Komisję zgodnie z rozporządzeniem (UE, Euratom) nr 966/2012.

2. Komisja może powierzyć część realizacji programu „Horyzont 2020” organom finansującym, o których mowa w art. 58 ust. 1 lit. c) rozporządzenia (UE, Euratom) nr 966/2012.

Artykuł 10

Formy wsparcia unijnego

1. W ramach programu „Horyzont 2020” udziela się wsparcia działań pośrednich w jednej lub większej liczbie form finansowania przewidzianych w rozporządzeniu (UE, Euratom) nr 966/2012, w szczególności w formie dotacji, nagród, zamówień publicznych i instrumentów finansowych. Instrumenty finansowe są główną formą finansowania działań zbliżonych do rynku, wspieranych w ramach programu „Horyzont 2020”.

2. W ramach programu „Horyzont 2020” wspierane są również działania bezpośrednie podejmowane przez JRC.

3. W przypadku gdy działania bezpośrednie podejmowane przez JRC przyczyniają się do realizacji inicjatyw ustanowionych na podstawie art. 185 lub 187 TFUE, wkład ten nie jest uznawany za część wkładu finansowego przyznanego tym inicjatywom.

Artykuł 11

Zasady uczestnictwa i upowszechniania wyników

Do działań pośrednich mają zastosowanie zasady uczestnictwa i upowszechniania określone w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1290/2013 (²⁰).

ROZDZIAŁ II

Planowanie

Sekcja I

Zasady ogólne

Artykuł 12

Doradztwo zewnętrzne i zaangażowanie społeczne

1. W ramach realizacji programu „Horyzont 2020” uwzględnia się doradztwo i wkład zapewnione przez: niezależne grupy doradcze ekspertów wysokiego szczebla ustanowione przez Komisję, wyłonione z szerokiego grona zainteresowanych stron, reprezentującego badania, przemysł i społeczeństwo obywatelski, w celu zapewnienia niezbędnego interdyscyplinarnego i międzysektorowego punktu widzenia, z uwzględnieniem odpowiednich istniejących inicjatyw na szczeblu unijnym, krajowym i regionalnym. Innymi źródłami wkładu będą struktury dialogu utworzone na podstawie międzynarodowych porozumień naukowo-technicznych; działania wybiegające w przyszłość; ukierunkowane konsultacje społeczne, w tym – w odpowiednich przypadkach – konsultacje z krajowymi i regionalnymi organami lub zainteresowanymi stronami; oraz przejrzyste i interaktywne procesy zapewniające wsparcie takich odpowiedzialnych badań i innowacji.

W odpowiednich przypadkach, brane jest również pod uwagę doradztwo w sprawie określania i formułowania priorytetów strategicznych przez Komitet Europejskiej Przestrzeni Badawczej i Innowacji (ERAC), innych grup powiązanych z ERAC i Grupy do spraw polityki przedsiębiorczości (EPG).

2. W pełni uwzględniane są także odpowiednie aspekty programów w zakresie badań i innowacji ustanowionych przez, między innymi, EIT, europejskie platformy technologiczne i europejskie partnerstwa innowacyjne, a także doradztwo paneli naukowych takich jak panel naukowy ds. zdrowia.

Artykuł 13

Synergie z programami krajowymi i wspólne programowanie

1. W ramach realizacji programu „Horyzont 2020” uwzględnia się także potrzebę tworzenia odpowiednich synergii i komplementarności narodowymi i europejskimi programami, na przykład w zakresie badań naukowych i innowacji, na przykład w obszarach, w których dokonuje się koordynacji poprzez inicjatywy w zakresie wspólnego programowania.

2. Wsparcie Unii na rzecz inicjatyw w zakresie wspólnego programowania może zostać przewidziane wraz ze wsparciem w formie instrumentów, o których mowa w art. 26, z zastrzeżeniem warunków i kryteriów określonych dla tych instrumentów.

Artykuł 14

Zagadnienia przekrojowe

1. Między priorytetami w ramach programu „Horyzont 2020” i w ich obrębie realizowane są powiązania i połączenia. Szczególną uwagę zwraca się w tym zakresie na:

a) rozwój i zastosowanie kluczowych technologii prorozwojowych i przemysłowych, jak również przyszłych i powstających technologii;

b) obszary związane z ułatwianiem ścieżki od wynalazku do zastosowania rynkowego;

c) interdyscyplinarne i międzysektorowe badania naukowe i innowacje;

d) nauki społeczne, gospodarcze i humanistyczne;

e) zmianę klimatu i zrównoważony rozwój;

f) wspieranie funkcjonowania i realizacji europejskiej przestrzeni badawczej i inicjatywy przewodniej „Unia innowacji”;

g) warunki ramowe służące wsparciu inicjatywy przewodniej „Unia innowacji” ;

h) wkład we wszystkie odpowiednie inicjatywy przewodnie w ramach strategii „Europa 2020” (w tym agendę cyfrową dla Europy);

i) rozszerzenie uczestnictwa w badaniach naukowych i innowacji w całej Unii i na pomoc w likwidacji luki badawczo-innowacyjnej w Europie;

j) międzynarodowe sieci doskonałych naukowców i innowatorów, takie jak Europejska współpraca naukowo-techniczna (COST);

k) współpracę z państwami trzecimi;

l) odpowiedzialne badania naukowe i innowacje, w tym w zakresie problematyki płci;

m) zaangażowanie MŚP w badania naukowe i innowacje oraz szersze uczestnictwo sektora prywatnego;

n) zwiększenie atrakcyjności zawodu naukowca; i

o) na ułatwianie ponadgranicznej i międzysektorowej mobilności naukowców.

2. Jeśli wspierane działanie pośrednie ma duże znaczenie w odniesieniu do wielu priorytetów lub celów szczegółowych, o których mowa w art. 5 ust. 2 i 3, wkład finansowy na to działanie może stanowić połączenie kwot przeznaczonych na każdy przedmiotowy priorytet lub cel szczegółowy.

Artykuł 15

Ewoluujący charakter nauki, techniki, innowacji, gospodarek i społeczeństwa

Program „Horyzont 2020” jest realizowany w sposób zapewniający, że wspierane priorytety i działania odpowiadają zmieniającym się potrzebom i uwzględniają ewoluujący charakter nauki, techniki, innowacji, gospodarek i społeczeństwa w zglobalizowanym świecie, mając na uwadze, że innowacje obejmują aspekty biznesowe, organizacyjne, techniczne, społeczne i środowiskowe. Propozycje zmian priorytetów i działań w ramach programu „Horyzont 2020” uwzględnią doradztwo zewnętrzne, o którym mowa w art. 12, oraz zalecenia oceny śródokresowej, o której mowa w art. 32 ust. 3.

Artykuł 16

Równouprawnienie płci

Program „Horyzont 2020” zapewnia skuteczne promowanie równouprawnienia płci oraz uwzględnianie aspektu płci w działaniach w zakresie badań naukowych i innowacji. Szczególną uwagę zwraca się na zapewnienie równowagi płci, w panelach oceniających oraz w takich gremiach jak grupy doradcze i grupy eksperckie, z uwzględnieniem sytuacji w danej dziedzinie badań i innowacji.

Aspekt płci jest odpowiednio włączony do zakresu strategii, programów i projektów w zakresie badań i innowacji oraz monitorowany na wszystkich etapach cyklu badawczego.

Artykuł 17

Kariery naukowców

Program „Horyzont 2020” jest realizowany zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1290/2013, przyczyniając się w ten sposób do wzmocnienia jednolitego rynku dla naukowców i atrakcyjności karier naukowców w całej Unii w kontekście EPB, poprzez uwzględnienie transnarodowego charakteru większości wspieranych w jej ramach działań.

Artykuł 18

Otwarty dostęp

1. Zapewnia się otwarty dostęp do publikacji naukowych będących wynikiem badań finansowanych ze środków publicznych w ramach programu „Horyzont 2020”. Jest on realizowany zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1290/2013.

2. Promuje się otwarty dostęp do danych naukowych będących wynikiem badań finansowanych ze środków publicznych w ramach programu „Horyzont 2020”. Jest on realizowany zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1290/2013.

Artykuł 19

Zasady etyczne

1. Wszystkie działania w zakresie badań naukowych i innowacji prowadzone w ramach programu „Horyzont 2020” realizuje się zgodnie z zasadami etycznymi i stosownym prawodawstwem krajowym, unijnym i międzynarodowym, w tym zgodnie z Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej oraz europejską konwencją praw człowieka i jej protokołami uzupełniającymi.

Szczególną uwagę zwraca się na zasadę proporcjonalności, prawo do prywatności, prawo do ochrony danych osobowych, prawo osoby do nienaruszalności cielesnej i psychicznej, prawo do niedyskryminacji oraz konieczność zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzi.

2. Działania w zakresie badań naukowych i innowacji prowadzone w ramach programu „Horyzont 2020” skupiają się wyłącznie na zastosowaniach cywilnych.

3. Nie finansuje się badań prowadzonych w następujących dziedzinach:

a) badania zmierzające do klonowania ludzi w celach reprodukcyjnych;

b) badania mające na celu zmiany dziedzictwa genetycznego człowieka, które mogłyby spowodować dziedziczenie takich zmian (²¹);

c) badania mające na celu tworzenie ludzkich embrionów wyłącznie do celów badawczych lub w celu pozyskiwania komórek macierzystych, w tym za pomocą przeniesienia jądra komórki somatycznej.

4. Badania przy wykorzystaniu ludzkich komórek macierzystych, zarówno dorosłych, jak i zarodkowych, mogą być finansowane w zależności od treści wniosku naukowego oraz od ram prawnych zainteresowanych państw członkowskich. Nie przyznaje się finansowania na działania, które są zabronione we wszystkich państwach członkowskich. Nie finansuje się żadnych działań w państwie członkowskim, w którym takie działania są zabronione.

5. Dziedziny badań naukowych określone w ust. 3 niniejszego artykułu mogą zostać poddane przeglądowi w ramach oceny śródokresowej, o której mowa w art. 32 ust. 3, w świetle postępu w nauce.

Artykuł 20

Komplementarność z innymi programami unijnymi

Program „Horyzont 2020” realizowany jest w sposób komplementarny z innymi programami i politykami unijnymi, w tym europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi (ESI), wspólną polityką rolną, Programem na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (COSME) (2014–2020), programem „Erasmus +” oraz programem Life.

Artykuł 21

Synergie z ESI

Program „ Horyzont 2020” – oprócz polityk strukturalnych na szczeblu unijnym, krajowym i regionalnym – przyczynia się także do zniwelowania różnic w badaniach naukowych i innowacjach w obrębie Unii poprzez promowanie synergii z ESI. Tam gdzie jest to możliwe, można stosować łączne finansowanie określone w rozporządzeniu (UE) nr 1290/2013.

Sekcja II

Szczególne obszary działań

Artykuł 22

Mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa

1. Szczególną uwagę zwraca się na odpowiednie uczestnictwo mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w realizacji programu „Horyzont 2020” oraz na oddziaływanie tego programu na takie przedsiębiorstwa w zakresie badań i innowacji. W ramach oceny i monitorowania realizacji programu przeprowadzane są ilościowe i jakościowe oceny uczestnictwa MŚP.

2. Ponadto, oprócz stworzenia lepszych warunków uczestnictwa MŚP we wszystkich odnośnych możliwościach jakie stwarza program „Horyzont 2020”, podejmowane są konkretne działania. W szczególności tworzy się specjalny instrument przeznaczony dla MŚP, ukierunkowany na wszystkie rodzaje MŚP posiadających potencjał w zakresie innowacji w szerokim sensie; instrument ten tworzy się w ramach jednego scentralizowanego systemu zarządzania i jest on wdrażany głównie w sposób oddolny poprzez stale otwarte zaproszenie do składania wniosków dostosowane do potrzeb MŚP, zgodnie z celem szczegółowym „Innowacje w MŚP” określonym w części II pkt 3.3 lit. a) załącznika I. Instrument ten uwzględnia cel szczegółowy „Wiodąca pozycja w zakresie technologii prorozwojowych i przemysłowych”, określonego w części II pkt 1 załącznika I oraz wszystkich celów szczegółowych w ramach priorytetu „Wyzwania społeczne” określonych w części III pkt 1–7 załącznika I i będzie wdrażany w sposób spójny.

3. Zintegrowane podejście określone w ust. 1 i 2 oraz uproszczenie procedur powinny doprowadzić do przeznaczenia minimum 20 % połączonych budżetów na cel szczegółowy „Wiodąca pozycja w zakresie technologii prorozwojowych i przemysłowych” i priorytet „Wyzwania społeczne” na MŚP.

4. Szczególną uwagę zwraca się na odpowiednią reprezentację MŚP w partnerstwach publiczno-prywatnych, o których mowa w art. 25.

Artykuł 23

Projekty współpracy i programy partnerstw

Program „Horyzont 2020” powinien być realizowany przede wszystkim poprzez transnarodowe projekty współpracy, realizowane w oparciu o zaproszenia do składania wniosków w programach prac w ramach programu „Horyzont 2020”, przewidzianych w decyzji nr743/2013. Te projekty takie będą uzupełniane przez partnerstwa publiczno-prywatne i publiczno-publiczne. Partnerstwa określane będą z udziałem państw członkowskich i ustalą zasady regulujące ich wewnętrzne zarządzanie.

Artykuł 24

Procedura pilotażowa „Szybka ścieżka do innowacji”

Procedura pilotażowa „szybka ścieżka do innowacji”(FTI) będzie wdrażana w formie pełnego działania pilotażowego zgodnie z art. 54 rozporządzenia (UE) nr 1290/2013; zaproszenia do składania wniosków w ramach procedury pilotażowej FTI począwszy od 2015 r.

Artykuł 25

Partnerstwa publiczno-prywatne

1. Program „Horyzont 2020” może być realizowany w drodze partnerstw publiczno-prywatnych, w ramach których wszyscy partnerzy zobowiązują się do wsparcia rozwoju i wdrażania badań przedkonkurencyjnych i działań w zakresie innowacji, mających strategiczne znaczenie dla konkurencyjności Unii i jej wiodącej pozycji w przemyśle, lub do podejmowania określonych wyzwań społecznych. Partnerstwa publiczno-prywatne są realizowane w taki sposób, aby nie ograniczać pełnego uczestnictwa najlepszych podmiotów europejskich.

2. Udział Unii w partnerstwach publiczno-prywatnych opiera się na wykorzystaniu istniejących już i nierozbudowanych struktur zarządzania i może on przybrać jedną z następujących form:

a) wkład finansowy Unii we wspólne przedsięwzięcia ustanowione na podstawie art. 187 TFUE w ramach 7. programu ramowego, pod warunkiem dokonania zmiany ich aktów podstawowych; w nowe partnerstwa publiczno-prywatne ustanowione na podstawie art. 187 TFUE; oraz w inne organy finansujące, o których mowa w art. 58 ust. 1 lit. c) ppkt (iv) i (vii) rozporządzenia (UE, Euratom) nr 966/2012. Taka forma partnerstwa jest realizowana tylko w przypadku, gdy zakres celów i skala wymaganych zasobów uzasadniają ją przy pełnym uwzględnieniu odnośnych ocen skutków i w przypadku gdy inne formy partnerstw nie doprowadziłyby do realizacji celów lub nie wygenerowałyby koniecznego wsparcia;

b) umowy między partnerami, o których mowa w ust. 1, określające cele partnerstwa, zobowiązania partnerów, kluczowe wskaźniki efektywności oraz wyniki, jakie mają zostać osiągnięte, w tym określenie działań w zakresie badań naukowych i rozwoju wymagających wsparcia z programu „Horyzont 2020”.

Z myślą o zaangażowaniu zainteresowanych partnerów, w tym, odpowiednio, użytkowników końcowych, uniwersytetów, MŚP i instytucji badawczych, partnerstwa publiczno-prywatne udostępniają środki publiczne drogą przejrzystych procesów i głównie drogą konkurencyjnych zaproszeń do składania wniosków na zasadach uczestnictwa zgodnych z programem „Horyzont 2020”. Wyjątki od stosowania konkurencyjnych zaproszeń do składania wniosków powinny być należycie uzasadnione.

3. Partnerstwa publiczno-prywatne są wybierane i realizowane w otwarty, przejrzysty i skuteczny sposób. Wybór tych partnerstw opiera się na wszystkich poniższych kryteriach:

a) wykazanie wartości dodanej działania na szczeblu Unii oraz wskazanie wyboru instrumentu, który zostanie użyty;

b) skala wpływu – oceniona pod kątem wyraźnie określonych i wymiernych celów – na konkurencyjność przemysłową, tworzenie miejsc pracy, zrównoważony wzrost i sprawy społeczno-gospodarcze, w tym wyzwania społeczne;

c) długoterminowe zobowiązanie obejmujące zbilansowany wkład wszystkich partnerów na podstawie wspólnej wizji i jasno zdefiniowanych celów;

d) skala zaangażowanych zasobów oraz zdolność do pozyskania dodatkowych nakładów na badania naukowe i innowacje;

e) jasno określone role każdego z partnerów i uzgodnione kluczowe wskaźniki efektywności w wybranym okresie;

f) komplementarność względem innych elementów programu „Horyzont 2020” i zestrojenie ze strategicznymi priorytetami Unii w zakresie badań i innowacji, zwłaszcza wynikającymi ze strategii „Europa 2020”.

W stosownych przypadkach w partnerstwach publiczno-prywatnych zapewnia się komplementarność pomiędzy priorytetami i działaniami a zaangażowaniem państw członkowskich.

4. Priorytety w zakresie badań realizowane przez partnerstwa publiczno-prywatne mogą, w stosownych przypadkach, być objęte regularnymi zaproszeniami do składania wniosków w programach prac w ramach programu „Horyzont 2020” , aby tworzyć nowe synergie z działaniami w zakresie badań i innowacji o strategicznym znaczeniu.

Artykuł 26

Partnerstwa publiczno-publiczne

1. Program „Horyzont 2020” wnosi wkład we wzmocnienie partnerstw publiczno-publicznych – w odpowiednich przypadkach – gdy w Unii wspólnie realizowane są działania na poziomie regionalnym, krajowym lub międzynarodowym.

Szczególną uwagę zwraca się na inicjatywy w zakresie wspólnego programowania między państwami członkowskimi. Inicjatywy w zakresie wspólnego programowania otrzymujące wsparcie z tytułu programu „Horyzont 2020” pozostają otwarte na udział każdego państwa członkowskiego lub kraju stowarzyszonego.

2. Partnerstwa publiczno-publiczne mogą być wspierane w obrębie priorytetów określonych w art. 5 ust. 2 lub na zasadzie połączenia tych części, w szczególności poprzez:

a) instrument ERA-NET, z zastosowaniem dotacji w celu wsparcia partnerstw publiczno-publicznych na etapie przygotowania, tworzenia struktur sieciowych, projektowania, realizacji i koordynacji wspólnych działań, a także zapewnienie przez Unię dodatkowych środków na potrzeby nie więcej niż jednego rocznie wspólnego zaproszenia do składania wniosków i działań o charakterze ponadnarodowym;

b) uczestnictwo Unii w programach podejmowanych przez kilka państw członkowskich zgodnie z art. 185 TFUE, w przypadkach gdy jest ono uzasadnione zakresem realizowanych celów oraz skalą wymaganych zasobów.

Do celów, o których mowa w lit. a) akapit pierwszy dodatkowe finansowanie jest uzależnione od wykazania wartości dodanej działań na szczeblu Unii i od uprzedniego indykatywnego finansowego zaangażowania pieniężnego lub rzeczowego uczestniczących podmiotów we wspólne zaproszenia do składania wniosków i wspólne działania. Jednym z celów instrumentu ERA-NET może być, jeśli jest to wykonalne, harmonizacja zasad i sposobów realizacji wspólnych zaproszeń i działań,. Można go również wykorzystać do przygotowania inicjatywy na podstawie art. 185 TFUE.

Do celów lit. b) akapit pierwszy takie inicjatywy proponuje się jedynie w przypadkach, kiedy potrzebna jest specjalna struktura na potrzeby realizacji oraz kiedy uczestniczące państwa wykazują wysoki poziom zaangażowania w integrację na poziomie naukowym, zarządzania i finansowym. Ponadto wnioski dotyczące takich inicjatyw, określa się na podstawie wszystkich następujących kryteriów:

a) jasna definicja celu, który ma być osiągnięty, oraz jego znaczenie dla celów programu „Horyzont 2020” i szerszych celów strategicznych Unii;

b) orientacyjne zaangażowanie finansowe państw uczestniczących, pieniężne lub rzeczowe, w tym uprzednie zobowiązanie do zestrojenia krajowych lub regionalnych inwestycji do celów transnarodowych badań naukowych i innowacji oraz – w odpowiednich przypadkach – łączenia zasobów;

c) wartość dodana działania na poziomie Unii;

d) masa krytyczna pod względem wielkości i liczby objętych nimi programów, podobieństwo lub komplementarność działań i zakres prowadzonych w ich ramach odnośnych badań;

e) efektywność art. 185 TFUE do osiągnięcia celów.

Artykuł 27

Międzynarodowa współpraca z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi

1. Podmioty prawne, w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 13 rozporządzenia (UE) nr 1290/2013, mające siedzibę w państwach trzecich oraz organizacje międzynarodowe kwalifikują się do uczestnictwa w działaniach pośrednich programu „Horyzont 2020” na warunkach określonych w tym rozporządzeniu. Współpracę międzynarodową z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi promuje się i prowadzi w ramach programu „Horyzont 2020” w szczególności w celu:

a) podniesienia poziomu doskonałości i zwiększenia atrakcyjności Unii w dziedzinie badań naukowych i innowacji, a także poprawy jej konkurencyjności gospodarczej i przemysłowej;

b) skutecznego stawienia czoła wspólnym wyzwaniom społecznym;

c) wsparcia celów polityki zewnętrznej i rozwojowej Unii w uzupełnieniu programów zewnętrznych i rozwojowych obejmujących zobowiązania międzynarodowe i związane z nimi cele, takie jak osiągnięcie milenijnych celów rozwoju ONZ i dążenia do zapewnienia synergii z innymi politykami Unii.

2. Ukierunkowane działania mające na celu wspieranie współpracy z określonymi państwami trzecimi lub grupami państw trzecich, w tym ze strategicznymi partnerami Unii, realizuje się w ramach podejścia strategicznego oraz wspólnoty interesów, priorytetów i wzajemnych korzyści, z uwzględnieniem potencjału naukowo-technicznego takich państw, oraz konkretnych potrzeb, możliwości rynkowych, oraz oczekiwanego oddziaływania takich działań.

Należy wspierać i, w stosownych przypadkach, monitorować wzajemny dostęp do programów państw trzecich. W celu zmaksymalizowania oddziaływania współpracy międzynarodowej promuje się koordynację i synergie z inicjatywami państw członkowskich i krajów stowarzyszonych. Charakter tej współpracy może się zmieniać w zależności od konkretnych państw partnerskich.

Priorytety w zakresie współpracy uwzględniają zmiany w politykach Unii, możliwości współpracy z różnymi państwami trzecimi oraz uczciwe i sprawiedliwe traktowanie praw własności intelektualnej.

3. Ponadto w ramach programu Horyzont 2020 realizuje się działania horyzontalne i przekrojowe, promujące strategiczny rozwój współpracy międzynarodowej.

Artykuł 28

Informacja, komunikacja, wykorzystanie i upowszechnianie

Komisja wdraża działania w zakresie informacji i komunikacji dotyczące programu „Horyzont 2020”, w tym działania w zakresie komunikacji dotyczące wspieranych projektów i ich wyników. W szczególności dostarcza państwom członkowskim terminowych i szczegółowych informacji.

Część budżetu programu „Horyzont 2020” przyznana na potrzeby działań z zakresu komunikacji służy także komunikacji instytucjonalnej w zakresie priorytetów politycznych Unii pod warunkiem, że są one związane z celem ogólnym niniejszego rozporządzenia.

Działalność, która ma na celu upowszechnianie informacji oraz prowadzenie działań w zakresie komunikacji, uznaje się za integralną część wszystkich zadań w ramach wszystkich działań wspieranych przez program „Horyzont 2020”. Upublicznia się i udostępnia w formie cyfrowej informacje i komunikaty dotyczące programu „Horyzont 2020”, w tym dotyczące wspieranych projektów.

Ponadto wspierane są następujące działania szczegółowe:

a) inicjatywy na rzecz zwiększania świadomości i ułatwiania dostępu do finansowania w ramach programu „Horyzont 2020”, kierowane w szczególności do regionów lub typów uczestników charakteryzujących się względnie niskim stopniem uczestnictwa;

b) udzielanie ukierunkowanego wsparcia projektom i konsorcjom w celu zapewnienia im odpowiedniego dostępu do niezbędnych umiejętności, tak aby zoptymalizować komunikację, wykorzystanie i upowszechnianie wyników;

c) działania obejmujące gromadzenie i upowszechnianie wyników pochodzących z wielu projektów, również finansowanych z innych źródeł, w celu zapewnienia przyjaznych dla użytkownika baz danych oraz sprawozdań podsumowujących najważniejsze wyniki; oraz, w odpowiednich przypadkach, utrzymywanie łączności ze środowiskiem naukowym, przemysłem i ogółem społeczeństwa oraz upowszechnianie informacji wśród tych grup;

d) upowszechnianie wśród decydentów politycznych, łącznie z organami normalizacyjnymi, w celu promowania wykorzystywania wyników istotnych dla polityki przez właściwe organy na poziomie międzynarodowym, unijnym, krajowym i regionalnym;

e) inicjatywy na rzecz wspierania dialogu i dyskusji z opinią publiczną na temat zagadnień naukowych, technologicznych i dotyczących innowacji, realizowane dzięki zaangażowaniu środowiska badawczo-innowacyjnego i organizacji społeczeństwa obywatelskiego, oraz na rzecz korzystania z mediów społecznościowych i innych innowacyjnych technologii i metod, zwłaszcza aby pomóc podnosić społeczną świadomość korzyści wynikających z badań i innowacji w odpowiedzi na wyzwania społeczne;

ROZDZIAŁ III

Kontrola

Artykuł 29

Kontrola i audyt

1. System kontroli ustanowiony do celów realizacji niniejszego rozporządzenia jest zaprojektowany w sposób dający wystarczającą gwarancję osiągnięcia dostatecznego obniżenia ryzyka i odpowiedniego poziomu zarządzania ryzykiem związanym ze skutecznością i efektywnością operacji oraz z legalnością i prawidłowością operacji leżących u ich podstaw, biorąc pod uwagę wieloletni charakter programów, a także charakter odnośnych płatności.

2. System kontroli zapewnia odpowiednią równowagę między zaufaniem a kontrolą, przy uwzględnieniu administracyjnych i innych kosztów kontroli na wszystkich poziomach, w szczególności dla uczestników, co umożliwia osiągnięcie celów programu „Horyzont 2020” oraz zainteresowanie nim wybitnych naukowców i najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw.

3. Stanowiąca część systemu kontroli strategia audytu w zakresie wydatków na działania pośrednie w ramach programu „Horyzont 2020” opiera się na finansowym audycie reprezentatywnej próby wydatków z całego programu „Horyzont 2020”. Taką reprezentatywną próbę uzupełnia wybór oparty na ocenie ryzyka związanego z wydatkami.

Audyty wydatków na działania pośrednie w ramach programu „Horyzont 2020” prowadzi się w spójny sposób, zgodnie z zasadami oszczędności, wydajności i skuteczności w celu minimalizacji obciążenia uczestników audytami.

Artykuł 30

Ochrona interesów finansowych Unii

1. Komisja przyjmuje odpowiednie środki zapewniające, w trakcie realizacji działań finansowanych na podstawie niniejszego rozporządzenia, ochronę interesów finansowych Unii przez stosowanie środków zapobiegania nadużyciom finansowym, korupcji i innym bezprawnym działaniom, przez skuteczne kontrole oraz, w razie wykrycia nieprawidłowości, przez odzyskiwanie kwot nienależnie wypłaconych oraz, w stosownych przypadkach, przez skuteczne, proporcjonalne i prewencyjne kary administracyjne i finansowe.

2. Komisja lub jej przedstawiciele oraz Trybunał Obrachunkowy mają uprawnienia do audytu na podstawie dokumentacji i na miejscu, wobec wszystkich beneficjentów dotacji, wykonawców i podwykonawców, którzy otrzymali środki od Unii w ramach programu „Horyzont 2020”.

Bez uszczerbku dla ust. 3, Komisja może prowadzić audyty do dwóch lat po wypłacie salda.

3. Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) może przeprowadzać dochodzenia, w tym kontrole i inspekcje na miejscu, zgodnie z przepisami i procedurami określonymi w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 (²²), oraz rozporządzenia Rady (Euratom, WE) nr 2185/96 (²³) w celu określenia, czy miały miejsce nadużycia finansowe, korupcja lub jakiekolwiek inne bezprawne działania, które naruszają interesy finansowe Unii w związku z jakąkolwiek umową o udzielenie dotacji, decyzją o udzieleniu dotacji lub zamówieniem, wynikającymi z programu „Horyzont 2020”.

4. Nie naruszając przepisów ust. 1, 2 i 3, w umowach o współpracy z państwami trzecimi i z organizacjami międzynarodowymi, umowach o udzielenie dotacji, decyzjach o udzieleniu dotacji i w zamówieniach, wynikających z wdrożenia niniejszego rozporządzenia zawarte są przepisy wyraźnie upoważniające Komisję, Trybunał Obrachunkowy i OLAF do prowadzenia takich audytów i dochodzeń, zgodnie z właściwymi kompetencjami tych instytucji.

ROZDZIAŁ IV

Monitorowanie i ocena

Artykuł 31

Monitorowanie

1. Komisja corocznie monitoruje realizację programu „Horyzont 2020”, jego programu szczegółowego i działań EIT. Monitorowanie, które opiera się na ilościowych i, w stosownych przypadkach, jakościowych dowodach, obejmuje informacje dotyczące tematów przekrojowych, takich jak nauki społeczne i ekonomiczne oraz humanistyczne, zrównoważony rozwój i zmiana klimatu, w tym informacje na temat wydatków związanych z klimatem, uczestnictwa MŚP, uczestnictwa sektora prywatnego, równości płci, poszerzenia uczestnictwa i postępów w realizacji wskaźników skuteczności działania. Monitorowanie obejmuje również informacje na temat zakresu finansowania partnerstw publiczno-prywatnych i publiczno-publicznych, w tym inicjatyw wspólnego programowania. Monitorowanie finansowania partnerstw publiczno-prywatnych realizowane jest, stosownie do okoliczności, w ścisłym porozumieniu z uczestnikami.

2. Komisja opracowuje w postaci sprawozdania i udostępnia publicznie wyniki tego monitoringu.

Artykuł 32

Ocena

1. Oceny przeprowadza się w czasie pozwalającym na ujęcie ich wyników w procesie decyzyjnym.

2. Do dnia 31 grudnia 2017 r. Komisja przeprowadza – z pomocą niezależnych ekspertów wyłonionych w drodze przejrzystej procedury – przegląd EIT, z uwzględnieniem oceny, o której mowa w art. 16 rozporządzenia (WE) nr 294/2008. Zaproszenie do składania wniosków w ramach WWiI w 2018 r. jest publikowane w zależności od pozytywnego wyniku tego przeglądu. W ramach przeglądu dokonuje się oceny postępów EIT w kontekście wszystkich następujących czynników:

a) poziom i efektywność wykorzystania środków przydzielonych zgodnie z art. 6 ust. 3 niniejszego rozporządzenia, z rozróżnieniem pomiędzy kwotą wykorzystaną na rozwój WWiI pierwszej generacji a skutkami kapitału zalążkowego dla kolejnych generacji, oraz zdolnością EIT do przyciągania funduszy od partnerów w ramach WWiI a w szczególności z sektora prywatnego, jak określono w rozporządzeniu (WE) nr 294/2008;

b) wkład EIT oraz WWiI na rzecz priorytetu „Wyzwania społeczne” oraz celu szczegółowego „ Wiodąca pozycja w zakresie technologii prorozwojowych i przemysłowych” oraz skuteczność działania mierzona na podstawie wskaźników zdefiniowanych w załączniku I;

c) wkład EIT i WWiI w integrację szkolnictwa wyższego, badań naukowych oraz innowacji;

d) zdolność WWiI do włączania istotnych nowych partnerów, tam gdzie mogą oni wnieść wartość dodaną.

3. Do dnia 31 grudnia 2017 r. oraz z uwzględnieniem oceny ex-post siódmego programu ramowego, która ma zostać zakończona do dnia 31 grudnia 2015 r., i przeglądu EIT Komisja dokonuje z pomocą niezależnych ekspertów – wyłonionych w drodze przejrzystej procedury – śródokresowego przeglądu programu „Horyzont 2020” , jego programu szczegółowego, w tym Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych i działań EIT.

W ramach oceny śródokresowej dokonuje się oceny postępów w ramach różnych części programu „Horyzont 2020” na podstawie wszystkich poniższych kryteriów:

a) osiągnięcie celów programu „Horyzont 2020” (pod względem wyników i postępów w zakresie oddziaływania, w oparciu, w stosownych przypadkach, o wskaźniki wymienione w załączniku II do programu szczegółowego) oraz dalsza stosowność wszystkich odpowiednich środków;

b) skuteczność i wykorzystanie zasobów, ze szczególną uwagą skierowaną na zagadnienia przekrojowe oraz inne elementy, o których mowa w art. 14 ust. 1; oraz

c) Unijna wartość dodana

W ramach oceny śródokresowej dogłębnej ocenie poddaje się zarówno istniejące, jak i nowe partnerstwa publiczno-prywatne, w tym wspólne inicjatywy technologiczne (WIT); ocena ta obejmuje między innymi analizę ich otwartości, przejrzystości i skuteczności. Ocena ta uwzględnia ocenę EIT w myśl art. 16 rozporządzenia (WE) nr 294/2008, aby umożliwić ocenę opartą na wspólnych zasadach.

W ramach oceny śródokresowej procedury pilotażowej FTI zostaje poddana dogłębnej ocenie obejmującej ocenę m.in. takich elementów jak: wkład w innowacje, uczestnictwo przemysłu, uczestnictwo nowych wnioskodawców, skuteczność operacyjna i finansowanie, oraz przyciągnięcie inwestycji prywatnych. Dalsze wdrażanie procedury pilotażowej FTI będzie uzależnione od wyników oceny i może być odpowiednio zmodyfikowane lub rozszerzone.

Ocena śródokresowa uwzględnia aspekty dotyczące upowszechniania i wykorzystania wyników badań.

Ocena śródokresowa uwzględnia również zakres dalszego uproszczania i aspekty dotyczące dostępu do możliwości finansowania dla uczestników we wszystkich regionach oraz w sektorze prywatnym – mianowicie MŚP – a także zakres promowania równowagi płci. Uwzględnia ona ponadto wkład środków w osiągnięcie celów strategii Europa 2020, w osiągnięcie wyników dotyczących długoterminowego oddziaływania środków zastosowanych wcześniej oraz uwzględni stopień synergii i interakcji z innymi programami finansowanymi przez Unię, w tym z europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi (ESI).

W ramach oceny śródokresowej przeprowadza się szczegółową ocenę modelu finansowania programu „Horyzont 2020”, między innymi w oparciu o następujące wskaźniki:

– uczestnictwo uczestników dysponujących infrastrukturą wysokiej klasy lub korzystających już z opcji pełnokosztowej w ramach siódmego programu ramowego;

– ułatwienie dla uczestników dysponujących infrastrukturą wysokiej klasy lub korzystających już z opcji pełnokosztowej w ramach siódmego programu ramowego;

– akceptacja zwykłych praktyk rachunkowości beneficjentów;

– zakres wykorzystania systemu dodatkowego wynagrodzenia personelu, określonego w art. 27 rozporządzenia (UE) nr 1290/2013.

Ocena śródokresowa uwzględnia także, w stosownych przypadkach, informacje dotyczące koordynacji z działaniami w zakresie badań i innowacji prowadzonymi przez państwa członkowskie, w tym w obszarach, w których funkcjonują inicjatywy w zakresie wspólnego programowania.

4. Do dnia 31 grudnia 2023 r. Komisja dokonuje z pomocą niezależnych ekspertów – wyłonionych w drodze przejrzystej procedury – oceny ex-post programu „ Horyzont 2020”, jego programu szczegółowego i działań EIT. Ocena ta obejmuje zasadność, realizację i osiągnięcia oraz skutki długoterminowe i trwałość środków i przyczynia się do podjęcia decyzji na temat ewentualnego przedłużenia, zmiany lub zawieszenia każdego kolejnego środka. Ocena uwzględnia aspekty dotyczące upowszechniania i wykorzystywania wyników badań.

5. Wskaźniki efektywności dla oceny postępów w realizacji celu szczegółowego programu „Horyzont 2020” i dla EIT, określone we wstępie do załącznika I, oraz dla celów szczegółowych ustanowione w programie szczegółowym, w tym odnośne poziomy bazowe, zapewniają minimalną podstawę oceny stopnia osiągnięcia celów programu „Horyzont 2020” .

6. Państwa członkowskie dostarczają Komisji – o ile jest to zasadne i możliwe – wszelkich danych i informacji koniecznych do umożliwienia monitorowania i oceny odpowiednich środków.

7. Komisja przekazuje wnioski z ocen, o których mowa w niniejszym artykule, wraz ze swoimi spostrzeżeniami, Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu oraz Komitetowi Regionów.

TYTUŁ III

PRZEPISY KOŃCOWE

Artykuł 33

Uchylenie i przepisy przejściowe

1. Decyzja nr 1982/2006/WE traci moc ze skutkiem od dnia 1 stycznia 2014 r.

2. Niezależnie od ust. 1 działania rozpoczęte na mocy decyzji nr 1982/2006/WE oraz zobowiązania finansowe dotyczące tych działań podlegają w dalszym ciągu przepisom tej decyzji do czasu ich zakończenia.

3. Pula środków finansowych, o której mowa w art. 6 niniejszego rozporządzenia, może również pokrywać wydatki na wsparcie techniczne i administracyjne służące zapewnieniu przejścia od instrumentów przyjętych na mocy decyzji nr 1982/2006/WE do programu „Horyzont 2020” a instrumentami przyjętymi na mocy.

Artykuł 34

Wejście w życie

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie trzeciego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Sporządzono w Strasburgu dnia 11 grudnia 2013 r.

[1] Art. 6 ust. 1 w brzmieniu ustalonym przez art. 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/1017 z dnia 25 czerwca 2015 r. w sprawie Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych, Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego i Europejskiego Portalu Projektów Inwestycyjnych oraz zmieniającego rozporządzenia (UE) nr 1291/2013 i (UE) nr 1316/2013 – Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych (Dz.Urz.UE L 169 z 01.07.2015, str. 1). Zmiana weszła w życie 4 lipca 2015 r.

[2] Art. 6 ust. 2 w brzmieniu ustalonym przez art. 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/1017 z dnia 25 czerwca 2015 r. w sprawie Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych, Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego i Europejskiego Portalu Projektów Inwestycyjnych oraz zmieniającego rozporządzenia (UE) nr 1291/2013 i (UE) nr 1316/2013 – Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych (Dz.Urz.UE L 169 z 01.07.2015, str. 1). Zmiana weszła w życie 4 lipca 2015 r.

[3] Art. 6 ust. 3 w brzmieniu ustalonym przez art. 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/1017 z dnia 25 czerwca 2015 r. w sprawie Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych, Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego i Europejskiego Portalu Projektów Inwestycyjnych oraz zmieniającego rozporządzenia (UE) nr 1291/2013 i (UE) nr 1316/2013 – Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych (Dz.Urz.UE L 169 z 01.07.2015, str. 1). Zmiana weszła w życie 4 lipca 2015 r.