Interpretacja indywidualna z dnia 1 marca 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL2-1.4011.95.2024.1.DJ

Możliwość skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania odsetek.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

31 stycznia 2024 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny z 25 stycznia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego. Treść wniosku wspólnego jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)Zainteresowana będąca stroną postępowania:

Pani X

2)Zainteresowany niebędący stroną postępowania:

Pan Y;

Opis stanu faktycznego

W dniu (…) 2009 roku Zainteresowani zawarli z Bankiem A (obecnie B) umowę kredytu denominowanego celem sfinansowania zakupu nieruchomości.

Zainteresowani skierowali przeciwko B („Bank”) pozew o ustalenie nieważności umowy kredytu oraz zapłatę na rzecz Zainteresowanych, do ich majątku wspólnego, kwoty (…) złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia (…) 2021 roku do dnia zapłaty. Żądaniem pozwu objęto spłacone raty kredytu, które w ocenie Zainteresowanych stanowiły świadczenia nienależne, gdyż umowa kredytu zawierała postanowienia nieważne oraz abuzywne.

Wyrokiem z dnia (…) 2022 r. Sąd Okręgowy, sygn. akt (…) („Wyrok”) ustalił nieważność spornej umowy oraz zasądził od Banku na rzecz Zainteresowanych całą kwotę dochodzoną tytułem zwrotu nienależnego świadczenia wraz z odsetkami za opóźnienie od dnia (…) 2021 roku do dnia zapłaty. W uzasadnieniu wyroku jako podstawę zasądzenia na rzecz powodów kwot wpłaconych przez nich z tytułu ostatecznie niewiążącej umowy kredytu wskazano przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu w zw. z art. 358¹ § 1 k.c.

Od powyższego rozstrzygnięcia Bank wniósł apelację. Przed rozpoznaniem apelacji, w (…) 2023 roku Strony zawarły ugodę pozasądową. W ugodzie Strony ustaliły, że Zainteresowanym przysługuje od Banku kwota (…) zł tytułem należności głównej (zwrotu wszystkich wpłaconych rat kredytu do dnia zawarcia ugody) oraz kwota (…) zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie, zaś Bankowi przysługuje kwota (…) zł tytułem zwrotu wypłaconego kapitału. Strony dokonały umownego potrącenia wzajemnych roszczeń, a następnie Bank wypłacił Zainteresowanym kwotę pozostałą po potrąceniu. Całość należności została wypłacona w (…) 2023 roku.

Pytanie

Czy odsetki za opóźnienie otrzymane przez Zainteresowanych w związku ze zwrotem świadczenia nienależnego podlegają zwolnieniu od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b u.p.d.o.f.?

Państwa stanowisko w sprawie

Zgodnie z art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f. przychodami są: otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. W języku potocznym „zwrot” jest natomiast rozumiany jako „oddanie komuś jego własności" - zwrot kredytobiorcy świadczenia w następstwie stwierdzenia nieważności umowy kredytu nie powoduje zatem po stronie kredytobiorcy przysporzenia majątkowego, co wyklucza zakwalifikowanie tegoż zwrotu do przychodów, o których mowa w art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f.

Wobec tego, w ocenie Zainteresowanych, otrzymany zwrot świadczenia nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zwolnienie od podatku dochodowego w zakresie otrzymanych odsetek przysługuje wówczas, gdy przepis ustawy wyraźnie tak stanowi.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95b u.p.d.o.f.: wolne od podatku dochodowego są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Należy podkreślić, że w związku z dokonaniem na rzecz Zainteresowanych zwrotu nienależnego świadczenia Bank nie pobrał od kwoty zwrotu podatku dochodowego. Oznacza to, iż Bank trafnie uznał, że zwrot świadczenia nienależnego nie stanowi przychodu, a co za tym idzie - nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Zainteresowanych już sam fakt, że Bank nie zakwalifikował zwrotu świadczenia jako przychodu, wykluczał możliwość uznania odsetek od zwrotu za „przychody z innych źródeł”. Z art. 21 ust. 1 pkt 95b u.p.d.o.f. jasno bowiem wynika, że odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają zwolnieniu od podatku dochodowego.

Powyższe stanowisko zostało potwierdzone w interpretacji indywidualnej z dnia 21 kwietnia 2023 r., wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP3-2.4011.195.2023.1.MN, w interpretacji indywidualnej z dnia 24 kwietnia 2023 r., wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0115-KDIT2.4011.117.2023.1.HD, jak również w interpretacji indywidualnej z dnia 28 lipca 2023 roku, wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP3-2.4011.548.2023.1.MN.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady, wyrażonej w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Ogólne pojęcie przychodu ustawodawca zdefiniował w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem:

Katalog źródeł przychodu, do których kwalifikuje się przychody danego rodzaju został wymieniony w art. 10 ust. 1 ww. ustawy, zgodnie z którym źródłem przychodów są m.in. wskazane w pkt 9 inne źródła.

W myśl art. 20 ust. 1 cyt. ustawy:

Katalog przychodów zaliczanych do innych źródeł nie stanowi katalogu zamkniętego, zawiera bowiem jedynie przykładowe wskazanie przychodów zaliczanych do tego źródła, o czym świadczy użycie słowa w „szczególności”. Wobec tego przychodem z innych źródeł będzie dla podatnika każde przysporzenie majątkowe, mające konkretny wymiar finansowy, otrzymane jako świadczenie pieniężne, rzeczowe lub też jako świadczenie nieodpłatne, czy częściowo odpłatne.

Z informacji zawartych we wniosku wynika, że w 2009 roku zawarli Państwo z Bankiem umowę kredytu denominowanego w celu sfinansowania zakupu nieruchomości. Przeciwko Bankowi skierowali Państwo pozew o ustalenie nieważności umowy kredytu oraz zapłatę na Państwa rzecz kwoty (…) złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia (…) roku do dnia zapłaty. Wyrokiem z (…) 2022 r. Sąd Okręgowy ustalił nieważność spornej umowy oraz zasądził od Banku na Państwa rzecz całą kwotę dochodzoną tytułem zwrotu nienależnego świadczenia wraz z odsetkami za opóźnienie od dnia (…) roku do dnia zapłaty. Od powyższego rozstrzygnięcia Bank wniósł apelację. Przed rozpoznaniem apelacji, w (…) 2023 roku zawarli Państwo z Bankiem ugodę pozasądową, na mocy której ustalono, że przysługuje Państwu od Banku kwota (…) zł tytułem należności głównej (zwrotu wszystkich wpłaconych rat kredytu do dnia zawarcia ugody) oraz kwota (…) zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie, zaś Bankowi przysługuje kwota (…) zł tytułem zwrotu wypłaconego kapitału. Strony dokonały umownego potrącenia wzajemnych roszczeń, a następnie Bank wypłacił Państwu kwotę pozostałą po potrąceniu. Całość należności została wypłacona w (…) 2023 roku.

Odnosząc się do powyższego, w kwestii zawarcia ugody należy stwierdzić, że jest ona – jako jeden z typów umowy – regulowana przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.).

Zgodnie z art. 917 ww. ustawy:

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, zauważyć należy, że umowa ta może być zawarta wyłącznie w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. W literaturze przedmiotu podkreśla się, że z ustępstwem mamy do czynienia, gdy ktoś rezygnuje z jakiegoś warunku, wymagania, zmniejsza swoje żądania czy też odstępuje od nich. Ustępstwa mogą polegać m.in. na zrzeczeniu się uprawnień czy też zarzutów, zaciąganiu zobowiązań, obniżeniu świadczenia itp.

Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody. W doktrynie prezentowany jest również pogląd, zgodnie z którym kauzalność ugody przejawia się w określeniu zarzutów, którymi mogą się posłużyć strony po zawarciu ugody. Tak więc ugoda jest czynnością, realizowaną w drodze wzajemnych ustępstw stron, zmierzającą do uchylenia niepewności co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnienia ich wykonania albo uchylenia sporu istniejącego lub mogącego powstać.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.):

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej jest obojętne podatkowo. Przychód po stronie osoby zobowiązanej do jego spłaty pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu lub jego części, wtedy bowiem osiąga ona konkretne przysporzenie majątkowe (przychód).

Należy wskazać, że w myśl art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Natomiast art. 2 ust. 6 ww. ustawy, mówi, że:

Zgodnie z art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 58 § 2 Kodeksu cywilnego:

Powyższy artykuł określa, od strony negatywnej, zakres dopuszczalnej treści czynności prawnej. Ma zastosowanie do wszystkich czynności prawnych, zarówno do jednostronnych, jak i do umów, w tym umowy darowizny. (Kodeks cywilny. Komentarz do art. 1 – 44910. Tom I, red. prof. dr hab. Krzysztof Pietrzykowski, 2013 r., C.H. Beck, Wydanie 7).

Czynność prawna jest nieważna od momentu swojego powstania (ab initio). Uznanie czynności za nieważną ma wobec tego charakter pierwotny, nie następczy – czynność taka nie wywołuje zamierzonych przez strony skutków prawnych tak, jak gdyby nigdy nie istniała. Co istotne, nieważność czynności prawnej następuje z mocy samego prawa, bez potrzeby zajścia jakichkolwiek dodatkowych zdarzeń. Nie jest wymagane ani oświadczenie woli stron czynności, ani konstytutywne orzeczenie sądu.

Stosownie do treści art. 410 § 2 Kodeksu cywilnego:

W związku z powyższym, w niniejszej sprawie w pierwszej kolejności wyjaśnienia wymaga, czy po stronie Państwa w związku z zawarciem opisanej powyżej ugody i rozliczenia polegającego na różnicy pomiędzy przysługującą Państwu od Banku kwotą należności głównej (tj. zwrotu wszystkich wpłaconych rat kredytu do dnia zawarcia ugody) a kwotą przysługującą Bankowi tytułem zwrotu wypłaconego kapitału – nie powstanie przychód będący przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Jak wynika z zacytowanych wyżej przepisów, opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

W analizowanej sprawie, na podstawie ugody doszło niejako do „przeliczenia” kredytu spłaconego przez Państwa, a więc rozliczenia polegającego na różnicy pomiędzy przysługującą Państwu od Banku kwotą należności głównej (tj. zwrotu wszystkich wpłaconych rat kredytu do dnia zawarcia ugody) a kwotą przysługującą Bankowi tytułem zwrotu wypłaconego kapitału. W konsekwencji – jak można wywieść z opisu stanu faktycznego – otrzymali Państwo z tytułu ww. rozliczenia kwotę zwrotu. Zatem kwota ta nie powoduje faktycznego przyrostu w Państwa majątku, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego zmniejszenia w Państwa majątku. Wobec tego, można uznać, że taka operacja nie spełnia celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika - ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów, a tym samym po stronie Państwa jako kredytobiorców nie powstał przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Odnosząc się natomiast do kwestii otrzymania przez Państwa kwoty odsetek ustawowych za opóźnienie, o których mowa we wniosku należy wyjaśnić, że instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

Nie każde odsetki otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu. Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach, w odniesieniu do odsetek, możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Takie zwolnienie przysługuje wyłącznie wówczas, gdy przepis omawianej ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b:

Skoro zatem wskazana w ugodzie operacja rozliczenia polegającego na różnicy pomiędzy przysługującą Państwu od Banku kwotą należności głównej (tj. zwrotu wszystkich wpłaconych rat kredytu do dnia zawarcia ugody) a kwotą przysługującą Bankowi tytułem zwrotu wypłaconego kapitału nie spowodowała powstania po stronie Państwa przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to kwota odsetek ustawowych za opóźnienie, o której mowa we wniosku nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na mocy zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 95b tejże ustawy.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

W odniesieniu do powołanych przez Państwa we wniosku interpretacji indywidualnych, stwierdzić należy, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie mają zastosowania, ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego, czy też zdarzenia przyszłego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Zainteresowana będąca stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).