Wyrok NSA z dnia 31 stycznia 2024 r., sygn. III OSK 1069/23

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodnicząca: Sędzia NSA Tamara Dziełakowska Sędziowie: Sędzia NSA Ewa Kwiecińska (spr.) Sędzia NSA Przemysław Szustakiewicz po rozpoznaniu w dniu 31 stycznia 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej małoletnich A.S. i P.S. reprezentowanych przez przedstawiciela ustawowego L.S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 grudnia 2022 r., sygn. akt II SA/Wa 1718/22 w sprawie ze skargi małoletnich A.S. i P.S. reprezentowanych przez przedstawiciela ustawowego L.S. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 lipca 2022 r. nr: [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z 12 grudnia 2022 r., wydanym w sprawie o sygnaturze II SA/Wa 1718/22, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpoznaniu skargi małoletnich A.S. i P.S. reprezentowanych przez przedstawiciela ustawowego L.S. (dalej jako "skarżący"), na podstawie art. 151 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2022 r., poz. 329 ze zm.), określanej dalej jako "p.p.s.a.", oddalił skargę na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 lipca 2022 r. nr: [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku.

Powyższy wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym:

Zaskarżoną decyzją Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odmówił małoletnim skarżącym przyznania renty rodzinnej w drodze wyjątku. Rozstrzygnięcie takie zapadło na podstawie art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2022 r., poz. 504; dalej jako "ustawa emerytalna"). Zaznaczono przy tym, że przyznanie w tym trybie świadczenia jest możliwe w sytuacji łącznego spełnienia przez wnioskodawcę następujących warunków: jest on lub był osobą ubezpieczoną lub jest członkiem rodziny pozostałym po ubezpieczonym; nie spełnia warunków ustawowych do uzyskania świadczenia wskutek szczególnych okoliczności; nie może on podjąć pracy ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek; nie ma on niezbędnych środków utrzymania. Dla przyznania świadczenia w drodze wyjątku ww. przesłanki powinny być spełnione łącznie, a brak wystąpienia nawet jednej z nich wyklucza możliwość przyznania świadczenia. Jednocześnie podkreślone zostało, że renta rodzinna jest pochodną świadczenia osoby zmarłej, w związku z tym w pierwszej kolejności rozpatrzeniu podlega spełnienie powyższych warunków przez osobę zmarłą, a następnie przez wnioskodawcę - członka rodziny osoby zmarłej. Organ odwołał się do zebranej w toku postępowania dokumentacji, podkreślając, że udokumentowano jedynie 8 lat, 1 miesiąc i 19 dni łącznych okresów składkowych i nieskładkowych ojca małoletnich skarżących, przy czym stał się on całkowicie niezdolny do pracy w wieku 46 lat. Jednocześnie zaznaczono, że pozostały uwzględniony okres (6 lat, 7 miesięcy i 5 dni) to czas opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Podkreślono przy tym, że w latach 1993-1998, 2003-2006 oraz 2015-2018 wystąpiły przerwy w wykonywaniu przez ojca małoletnich skarżących zatrudnienia lub innej działalności, popartej opłacaniem składek na ubezpieczenie społeczne oraz na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Reasumując swoje rozważania, organ stwierdził, że w sprawie nie wystąpiły szczególne okoliczności, uniemożliwiające przezwyciężenie przeszkód w wykonywaniu zatrudnienia, zaś we wskazanych powyżej okresach nie istniały przeszkody w podjęciu przez zmarłego zatrudnienia i objęciu go ubezpieczeniem celem zapewnienia mu w przyszłości uprawnień do świadczenia z ubezpieczeń społecznych.